نکته تفسیری صفحه ۱۸۰: میوه‏ی شیرین درخت تقوا: یکی از توانایی هایی که انسان برای زندگی خوب در جامعه و پیشرفت و سعادت نیاز دارد، قدرت تشخیص بدی و خوبی، حق و باطل، مفید و مضر، و دوست و دشمن است. در هر جامعه ای، سِنّی را سنّ رشد و بلوغ عقلی می دانند. پس از آن، به افراد آزادی انتخاب داده می شود، و آنان بر اساس فهم و درکشان رأی می دهند، معامله می کنند، همسر انتخاب می کنند و برای اشتباهاتشان مجازات می شوند. اگرچه همه‏ی انسان های عاقل و بالغ در انتخاب کردن آزاد هستند، واقعیت نشان می دهد که گاهی عواملی بر عقل و درکشان سایه می افکند و اختیارشان را آلوده می کند. از همین رو می بینیم که بسیاری از مردم، به دام حکمرانان شیطان صفت می افتند و با انسان های دلسوز مخالفت می کنند و جای حق و باطل و دوست و دشمن را تغییر می دهند. مطالعه‏ی احوال چنین مردمی نشان می دهد که مهم ترین عامل نفهمیدن حقیقت، بی توجّهی آنان به فرمان خدا و پیروی از هوای نفس و منافع شخصی شان بوده است؛ زیرا هواپرستی و پیروی از هوای نفسانی، چشم جان انسان را کور می کند و قدرت درک حقیقت را از او می گیرد و مهم ترین هدف زندگی او را رسیدن به لذّات و خواسته‏های زودگذر قرار می دهد. خداوند در این باره فرموده است: «آیا دیده ای کسی را که خدای خودش را هوای نفسش قرار داده و خداوند او را با آگاهی از این که شایسته‏ی هدایت نیست، گمراه کرده و بر گوش و قلبش مُهر زده و بر چشمش پرده ای افکنده است تا حقیقت را نفهمد؟ با این حال، غیر از خدا چه کسی می تواند او را هدایت کند؟ آیا پند نمی گیرید؟» در نقطه‏ی مقابلِ هواپرستی اما تقوا و پرهیزکاری موجب ایجاد روشن بینی و قدرتی در وجود انسان می شود که بدون توجه به منافع و لذّت های زودگذر می تواند حق و حقیقت را دریابد و در دام باطل نیفتد. این همان حقیقتی است که خدا در این آیه به مسلمانان می فرماید؛ این که اگر آنان تقوا پیشه کنند و در پی جلب خشنودی خدا و حفظ خود از خشم او باشند، خدا چراغی در وجودشان روشن می کند که در تاریکی های جهل و نادانی، راه خود را به وسیله‏ی آن به خوبی پیدا می کنند و تفاوت حق و باطل را می فهمند. این حالت روشن بینی و بصیرت، یکی از بزرگ ترین نتایج ایمان و پرهیزکاری است که صف انسان های باایمان و پرهیزکار را از افراد کافر و بی تقوا جدا می کند، و اگرچه هر دو گروه در ظاهر مانند هم زندگی می کنند، تفاوتشان مانند تفاوت مردگان و زندگان است. قرآن کریم در این باره چه زیبا فرموده است: «آیا کسی که مرده بود، سپس او را زنده کردیم و نوری برایش قرار دادیم تا در میان مردم راه برود، همانند کسی است که در تاریکی های جهل و گمراهی به سر می برد و از آن بیرون نمی آید؟ بدین سان، شیطان کارهای کافران را در نظرشان زیبا جلوه می دهد تا آنان تفاوت خوب و بد را نفهمند.» 🕊👇