🌷نکته تفسیری صفحه ۲۰۴🌷
مسجد بهشتیان؛ مسجد دوزخیان:
پس از هجرت پیامبر به مدینه، گروهی از مسلمانان، در سرزمین قبا در نزدیکی مدینه مسجدی را ساختند و از پیامبر تقاضا کردند که به آنجا تشریف آورده، در آن مسجد نماز گزارد. آن حضرت نیز دعوت آنان را پذیرفت و آن مسجد را متبرّک کرد. پس از این ماجرا، گروهی از منافقان که به سازندگان بااخلاص مسجد قبا حسادت می ورزیدند، به بهانه ی اینکه افراد پیر و از کار افتاده توانایی آمدن به مسجد پیامبر را ندارند، از آن حضرت اجازه ی ساختن مسجدی را برای آن افراد ناتوان گرفتند و سپس از ایشان خواستند که به آنجا تشـریف آورده، نماز گزارد. پیامبر به آنان اجازه ی ساخت داد و چون برای جنگ عازم تبوک بود، به آنان فرمود که پس از بازگشت، در مسجد ایشان نماز خواهد خواند. حقیقت این بود که منافقان با بنای آن مسجد، از یک سو درصدد ساختن پایگاهی برای شورش بر ضد حکومت اسلامی بودند و از سوی دیگر می خواستند با جمع شدن در آنجا، مسجد پیامبر و مساجد دیگر مانند مسجد قبا را از رونق بیندازند و میان مسلمانان تفرقه ایجاد کنند. پس از بازگشت پیامبر از تبوک، منافقان نزد آن حضرت آمدند و تقاضایشان را برای حضور ایشان در مسجد خود تکرار کردند؛ امّا پیامبر از طریق وحی باخبر شد که این ماجرا توطئه ای حساب شده برای تضعیف اسلام و براندازی آن است. به همین سبب، گروهی از مسلمانان را مأمور کرد که آن مسجد را ویران کرده، به محلّ نگهداری زباله تبدیل کنند. داستان آن مسجد ـکه بعدها به «مسجد ضرار» معروف شد یکی از حوادث عبرت آموز تاریخ اسلام است. آن ماجرا به مسلمانان آموخت که باید چشمان خود را باز کنند و فراتر از ظاهر اتّفاقات، پشت پرده ی آن ها را نیز تحلیل کنند؛ همچنین فریب دشمنانی را نخورند که در لباس دین، قصد نابودی آن را دارند.
آن اتّفاق به همگان آموخت که محلّ توطئه و تفرقه اندازی، محلّی ناپاک و آلوده است و تفاوتی با زباله دان ندارد؛ هر چند به آن «مسجد» گفته شود. از سوی دیگر، مسلمانان فهمیدند که مسجد حقیقی که مهم ترین پایگاه امّت اسلامی است چه ویژگی هایی دارد. بر اساس آیه ی 109، یک کانون مثبت و فعّال دینی، دارای دو ویژگی اساسی است:
نخست اینکه از ابتدا بر اساس صداقت و تقوا بنا شود و هدف از احداث آن، بندگی خدا و اجرای احکام اسلام باشد.
دوّم این که حامیان و پاسدارانش، افرادی پاک و درست کار و باایمان باشند. بدین ترتیب، هم انگیزه ی بنای مسجد و هم انگیزه ی مردم حاضر در آن باید پاک و مقدّس باشد. آنگاه چنین مسجدی، سزاوار زیارت قدوم پاک پیامبر اسلام است، و اگر در زمان حیات آن بزرگوار نباشد، سزاوار لطف و توجّه معنوی آن مرد آسمانی است.