🌷 نکته تفسیری صفحه ۳۹۸🌷
روزی را نزد خدا بجویید:
به این جملات توجّه کنید: روزیِ هر کس با خداست. هر کس روزی و رزقی دارد. روزی هر کس از قبل تعیین شده و به او می رسد. احتمالاً این جملات برای ما آشناست و آنها را از زبان بزرگان دین، دانشمندان یا مردم شنیده ایم. برخی از افرادِ سست و بی حال، با تکیه بر اینگونه جملات ـ که البتّه در جای خود درست است ـ فکر می کنند لازم نیست انسان برای گذراندن زندگی تلاش کند؛ زیرا روزی هر کس معیّن است و به هر حال به انسان می رسد و هیچ دهان بازی، بدون روزی نمی ماند! چنین افراد نادانی که شناختشان از دین و مفاهیم والای آن بسیار ضعیف است، به دست دشمنان بهانه می دهند تا دین را عامل رکود و خاموش کردن شعله ی تلاش و فعّالیّت معرّفی کنند؛ در حالی که آشنایی مختصری با قرآن و روایات اسلامی به روشنی نشان می دهد که اسلام، مبنای هر گونه بهره گیری مادّی و معنوی انسان را سعی و تلاش او می شمرد. به راستی اگر چنین تفکّری درست بود، پیشوایان معصوم ما و تمام پیامبران ـ که از همگان با مفاهیم دینی آشناترند ـ می بایست صبح تا شب در خانه هایشان می نشستند و دست روی دست می گذاشتند و منتظر رزق و روزی خود می ماندند؛ در حالی که تاریخ به روشنی گواهی می دهد که پیامبران و امامان، جزء سخت کوش ترین افراد برای به دست آوردن رزق و روزی بوده اند، و سخنانی که از ایشان به ما رسیده، سرشار از توصیه به کار و فعّالیّت، و نهی از تنبلی و بیکاری است.
برای نمونه، در روایتی می خوانیم که امام باقر علیه السلام در گرمای تابستان مدینه برای کار و گذران زندگی فعّالیّت می کرد، و در حدیث دیگری، همین قصه در مورد امام صادق علیه السلام نقل شده است . در حدیثی می خوانیم که شخصی به امام صادق علیه السلام عرض کرد: «از خدا بخواه که در راحت و خوشی به من روزی دهد.» امام فرمود: «برایت دعا نمی کنم؛ [بلکه] همان طور که خدا به تو فرمان داده، در طلب روزی باش.» همچنین در حدیث دیگری از همان حضرت می خوانیم که فرمود: «به من بگو ببینم اگر مردی به خانه اش برود و درِ آن را ببندد، آیا چیزی از آسمان برایش فرو می افتد؟!» این روایات، اهمّیّت تلاش و کوشش برای به دست آوردن روزی از منظر پیشوایان دین است. نکته ی مهمّی که در این خصوص باید به آن توجّه کنیم، این است که تلاش و کوشش، یک شرط مهم و اساسی برای به دست آوردن روزی است، و در صورت وجود آن، رزقی که از سوی خدای روزی رسان برای انسان معیّن شده، به او خواهد رسید؛ همان طور که در صورت تنفّس، اکسیژنی که از سوی خدا برای انسان معیّن شده، به ریه ها می رسد، و در صورتی که انسان نفس نکشد، بی شک نخواهد رسید. البتّه در کنار کار و کوشش، عوامل دیگری نیز در زیاد شدن یا کم شدن روزی اثر می گذارند. برای نمونه، بر اساس روایات، دعا، صدقه، صله ی رَحِم، نماز اوّل وقت، نماز شب و ... باعث زیاد شدن روزی خواهند شد، و گناه و قطع رحم باعث کم شدن روزی می شوند. همچنین یکی از دلایل مهم تأکید پیشوایان دین بر معیّن بودن روزی، نهی مردم از حرص و رفتن به راههای حرام است. آری، آنان به ما آموخته اند که در صورت رعایت شروط کسب روزی ـ که یکی از مهم ترین آن ها کار و تلاش حلال است ـ روزی مان به ما داده خواهد شد؛ از این رو بی سبب غصّه نخوریم و با توکّل به خدا و تلاش و کوشش، در پی روزی حلالمان باشیم.