⭕️تاریخچهٔ عید حانوکا
🔹 پس از آبادی معبددوم اورشلیم، قدرت جدیدی در اروپا ظهور کرد. این پدیدهٔ جدید، فاتحان یونانی بودند و تمدنی که به‌عنوان هلنیسم نامیده شد. آنان قسمت بزرگی از آسیا را تسخیر نمودند که از آن‌جمله حکومت یهودا بود.
حکمرانی یونانیان بر سرزمین یهودا، تاثیرات عمیقی بر یهودیان گذاشت. فرهنگ یونانی توجه یهودیان را به خود معطوف داشت. تهاجم یونانیان به کشور یهودا بیش از آن‌که تهاجمی نظامی باشد، یک تهاجم فرهنگی بود
یونانیان که خدایان و الهه‌های متعدد را می‌پرستیدند، در زمینه‌های مختلف مانند هنرهای زیبا، فلسفه، ادبیات و غیره پیشرفت‌های شایان توجهی کرده بودند و توانستند یهودیان را تحت تاثیر فرهنگ خود قرار دهند. این یهودیان در تاریخ به هلنیست (پیروان فرهنگ و تمدن یونان) معروف شدند.
در مقابل هلنیست‌ها، گروهی از یهودیان سنّتی به مبارزه برخاستند که به حسیدیم (به‌معنی پرهیزکاران گروهی از شاخه حریدی‌ها) مشهور شدند. اینان بر حفظ و اجرای فرامین تورات اصرار داشتند.
زمانی‌که کشور یهودا تحت سلطهٔ سلوکیان قرار داشت، آنتیوخوس چهارم سعی کرد یهودیت را ریشه‌کن کرده و فرهنگ یونانی را جایگزین نماید. او فرمان داد که معبددوم اورشلیم به «معبد زئوس» تبدیل شود.
در سربازان آنتیوخوس مجسمهٔ زئوس را به درون معبد برده و قربانگاهی در آنجا بنا نموده و یهودیان را مجبور به پیروی از این مراسم کردند. همچنین به‌دستور آنتیوخوس آموزش تورات و مراسم مذهبی ممنوع شد و هرکس که از این قوانین سر باز می‌زد، محکوم به اعدام می‌شد. یهودیان بدون هیچ‌گونه مقاومتی پذیرای این فرامین شدند، زیرا داشتن فرهنگ یونانی را نشانهٔ شخصیت و تمدن می‌پنداشتند!
اما گروهی از یهودیان با فرار به اطراف اورشلیم و پنهان شدن در کوه‌ها تصمیم گرفتند در حفظ ایمان خویش بکوشند و از قوانین یونانیان سر باز زنند. یکی از کاهنان بزرگ به‌نام متتیا حشمونایی نیز به‌همراه پسرانش از اورشلیم گریخت. وی با جمع کردن گروهی از یهودیان، علیه یونانیان دست به شورش زد و به پیروزی‌هایی هم نایل آمد.
پس از مرگ متتیا، یکی از فرزندانش به‌نام یهودا، فرماندهی یهودیان را علیه یونانیان به‌دست گرفت. وی به‌علت ضرباتی که به یونانیان وارد ساخت، بعدها به‌نام یهودا مکابی (یهودای کوبنده) شهرت یافت
یهودا مکابی و گروهش که به مکابیان معروف شده بودند، موفق شدند پس از جنگ‌های متوالی، سپاه آنتیوخوس را شکست داده و در سال ١۶۵ قبل از میلاد به اورشلیم وارد و به معبد_مقدس دست یابند. آنان معبد را پاک کرده و سپس هنگام آن فرا رسید که منوره (شمعدان هفت‌شاخه) را که باید شب و روز در آنجا روشن باشد بیفروزند.
مطابق آنچه در تلمود (و نه در تورات) آمده، وقتی‌که حشمونائیم (مکابیان) خواستند پس از مدت‌ها دوباره معبد را بازگشایی کنند فقط توانستند به ظرف کوچکی از روغن که هنوز مُهر کاهن‌اعظم را داشت و از ناپاکی دور مانده بود، دست یابند. این مقدار اندک روغن حداکثر بیش از یک روز نمی‌توانست دوام داشته باشد، اما در عمل برای مدت هشت روز در حال سوختن بود و در نتیجه این امکان را فراهم آورد تا روغن پاک جدیدی تهیه شود.
به‌همین دلیل، این معجزه نزد یهودیان تبدیل به جشن حانوکا شد و برای چنین روزی شمعدان ٩ شاخهٔ منوره ساخته شد، که در شب اول یک شمع آن افروخته می‌شود و روز بعد، شمع دیگری روشن می‌گردد و به این ترتیب تا روز هشتم تمامی شمع‌ها روشن می‌شود.
گرچه حاخام‌ها سابقاً بیشتر بر بُعد معنوی این عید تأکید داشتند، اما امروزه تحت تأثیر صهیونیسم با بزرگ‌نمایی این جشن، بر بُعد ملّی و پیروزی نظامی آن تأکید می‌کنند.
عیدحانوکا از اعیاد مذکور در تورات نیست و در گذشته از اهمیت چندانی برخوردار نبود و به شکل ساده‌ای برگزار می‌شد. هر روز شمعی روشن می‌گردید و پدر خانواده دعایی می‌خواند و افراد خانه سرود ساده‌ای را با هم می‌خواندند که در آن از خداوند تشکر کرده، سلوکی‌ها را سگ می‌نامیدند!
در نتیجه، روزهای عید حنوکا با سایر روزهای هفته فرقی نمی‌کرد. اما رفته‌رفته عید حنوکا به‌دلیل همزمان شدن با عید کریسمس مسیحیان، اهمیت فوق‌العاده‌ای یافت و این عیدِ بی‌اهمیت، به مهم‌ترین عید یهود در برابر کریسمس تبدیل شد.
عید حنوکا در تقلید از عید کریسمس تا آنجا پیش رفت که آداب و رسوم گذشتهٔ آن از یاد رفت و درخت‌حنوکا به‌عنوان همتای «درخت کریسمس» مطرح شد و مسئولیت توزیع هدایا بین کودکان به عمو_ماکس (همتای بابا نوئل در مسیحیت) سپرده شد!
جشن حانوکا در سرزمین‌های اشغالی اسرائیل به‌عنوان عیدی دینی-ملّی جشن گرفته می‌شود و در آن، شمعدان‌ها در میادین عمومی شهرها روشن شده، افرادی مشعل به‌دست در معابر عمومی به‌طور هماهنگ به‌راه می‌افتند و هزاران جوان در این مراسم به قلعه ماسادا صعود می‌کنند.
🆔 @icspi1