اهمیت آهن در گیاهان بالاست. ابتدا باید عواملی را که سبب کمبود آهن در گیاهان می شود را شناسایی و نسبت به رفع یا اصلاح آنها اقدام نمود. اقداماتی نظیر شخم به موقع، افزایش مواد آلی خاک، عدم مصرف آب های سنگین، مصرف متعادل کودها و کاهش اسیدیته خاک حتی به صورت موقتی با مصرف کودهای اسیدی و گوگرددار. در کنار روش های مدیریتی فوق برای اهمیت آهن در گیاهان، استفاده از کودهای حاوی آهن ضروری است. کودهای حاوی آهن را می توان به صورت کود آبیاری یا محلول پاشی مصرف نمود. همانطور که قبلا به اهمیت آهن در گیاهان اشاره شد آهن دو ظرفیتی در خاک های آهکی و قلیایی تبدیل به آهن سه ظرفیتی شده و غیر قابل جذب برای گیاهان می شود. در این شرایط باید برای اهمیت آهن در گیاهان از کودهای کلاته آهن استفاده نمود. شکل کلاته شده یک عنصر مانند آهن نسبت به فرم معمولی آهن خیلی راحت تر و همچنین سریع تر توسط گیاهان جذب می شود. عناصری مانند آهن زمانی که به شکل کلاته درمی آیند خیلی راحت تر از فرم معمولی خود در گیاه جذب می شوند. بنابراین کود آهن کلاته شده دارای جذب بهتری نسبت به کود معمولی است. کلات سازی زمانی صورت می گیرد که مولکول های بزرگ مخصوص دارای چندین نقطه اتصال با یک عنصر ریز مغذی باند می شوند. فرم کلات یک عنصر فرمی حفاظت شده است و سایر عناصر نمی توانند مزاحمتی در جذب یک عنصر کلات شده ایجاد کنند (شکل مولکول محافظت شده با بار منفی در ریزوسفر ریشه        کلات EDTA   آهن  کاتیون آهن   کلات EDTA انواع ترکیبات کلات ساز پنج دسته از مواد کلاتور وجود دارند که عموماً با مواد معدنی ترکیب می شوند و در کشاورزی برای کاربرد در خاک و محلول پاشی برگ استفاده می شوند که به شرح ذیل هستند: کلات های مصنوعی، لیگنوسولفونات ها، هیومیک یا فولویک اسید، اسیدهای آلی و اسیدهای آمینه کلات های مصنوعی عمدتا شامل کلات های  EDTA , DTPA ،EDDHA   می شوندکه استفاده گسترده ای در کشاورزی دارند، اما در سال های اخیر استقبال از کلاتورهای آلی بویژه در کشورهای توسعه یافته بیشتر شده است. لیگنوسولفونات ها این مواد از لیگنین )یک ترکیب شیمیایی داخل گیاه که باعث چوبی شدن بافت گیاه می شود) مشتق می شوند و کاربرد زیادی در ترکیبات کلاته برای محلول پاشی ندارند. این ترکیبات عمدتاً در مصارف خاکی مورد استفاده قرار میگیرند، ولی به دلیل اندازه بزرگ مولکولی قادر به جذب از بافت های گیاهی در محلول پاشی نیستند. هیومیک و فولویک اسید قادر به کلاته کردن عناصر معدنی ریزمغذی بوده که به دلیل وزن بالای خود عمدتاً مصرف خاکی دارند. اگرچه بعضی از سازندگان مطرح کود مدعی هستند که فولویک اسید تولیدی آن ها دارای وزن پایینی است و قابلیت مصرف محلول پاشی را نیز دارد. اسیدهای آلی شامل مالیک اسید، سیتریک اسید، فوماریک اسید و ….. هستند. اسیدهای آلی به دلیل این که جزئی از تولیدات مواد گیاهی هستند، دارای قابلیت جذب بالایی بوده و مؤثرتر از سایر فرم ها هستند. این ترکیبات کلاته در محیط های قلیایی شدید، دارای پیوند شیمیایی ضعیف تری با عناصر معدنی ریزمغذی بوده و همچنین فرآیند تولید گران تری نسبت به سایر انواع ترکیبات مزبور دارند. اسیدهای آمینه (پروتئین) از دیگر انواع ترکیبات طبیعی هستند که نقش کلات سازی داشته و برای محلول سازی و انتقال مواد معدنی استفاده می شوند. آمینواسیدها می توانند به عنوان یک کلات ساز عمل کنند و با یون های فلز با دو بار مثبت تشکیل یک پیوند شیمیایی محکم دهند. انواع کودهای کلات مصنوعی آهن برای اهمیت آهن در گیاهان کود کلات آهن    EDTA این ترکیب در محدوده pH بین 6 تا 5/6 پایدار است. یعنی این کود در خاک های قلیایی بی اثر خواهد بود و قسمت اعظم درصد آهن آن بی اثر خواهد شد. در بسیاری موارد دیده شده است که برگ پاشی این کود توصیه می شود . این کلات دارای میل ترکیبی بالا با کلسیم بوده و در صورت استفاده به صورت برگ پاشی موجب کمبود کلسیم در درخت خواهد شد. این ترکیب یک جامد بی رنگ بوده که قابل حل در آب است. کود کلات آهن   DTPA این نوع کود، نیز فقط در pH  کمتر از 7 پایدار است و دارای میل ترکیبی شدید با کلسیم است و مناسب مصرف در خاک های آهکی نیست. کود کلات آهن   EDDHA این کود در pH  قلیایی نیز پایدار است و مناسب خاک های آهکی و قلیایی است، اما یکی از گران ترین کلات های موجود به شمار می آید. بهترین کود محتوی آهن در خاک های آهکی نظیر اکثریت قریب به اتفاق خاک های ایران ترکیبات شیمیایی با بنیان  Fe-EDDHA  است. این کود فقط به صورت مصرف خاکی و یا به صورت استفاده در آبیاری تحت فشار توصیه می شود و استفاده از آن ها به صورت محلول پاشی مؤثر نخواهد بود، زیرا این کودها در اثر نور تجزیه می شوند. #اهن #کود @jpz09113931202