تکمیلی درباره دجال عموم روایاتی که درباره دجال نقل می شود از نظر سند به شدت ضعیف هستند و از نظر متن نیز دستکاری شده، داستانسرایی و تخیلات با آنها ترکیب شده است. اگر در حدیثی از امام علی (ع) درباره دجال سخن گفته شده باید توجه کرد که در آن زمان، دجال اصلی، معاویه بود که در گذشته مورد علاقه نواصب(ناصبی ها) و امروزه مورد علاقه وهابیها و برخی دیگر از افرادِ ناآگاه است. بنابراین در احادیث معتبری که اهل بیت (ع) به ما رسیده صرفا «یک دجال با ویژگیهای عجیب و معجزه آسا که در زمان ظهور می آید» نداریم بلکه «دجالهای متعدد»(دهها یا صدها نفر) مورد اشاره هستند یعنی شیادانی که در طول تاریخ اسلام، ادعای دروغین امامت و بابیّت و خلافت و نبوت و ... کرده اند که می تواند شامل معاویه و عموم خلفای اموی و عباسی و سران فرقه های ضاله باشد. دجّال اصلا یعنی شیّاد و مدعی دروغین. متاسفانه اهل سنت تحت تاثیر روایات یهودیان، قرار گرفته اند و طوری بیان کرده اند که گویی دجال، صرفاً یک شخصیت واحد در آخرالزمان است که ویژگیهای افسانه ای دارد! این تصورات خرافی موجب می شود مردم نفهمند که دجال های واقعی همین شاهان و خلفای جائر مثل معاویه و یزید بودند که نه شاخ داشتند و نه دُم و نه الاغ و نه یک چشم بودند. این دجالها دقیقا انسانهای عادی بودند ولی در خباثت، فریبکاری و شیادی کم نظیر بودند. #معاویه #دجال #حدیث