✅آقا محسن، آقا رحیم، آقا عزیز... 🔰سردار محسن رضایی روز ۱۰ دی ۹۷، برای پاسخ به شبهاتی که در هفته‌ی گذشته راجع به عملیات کربلای ۴ مطرح شده بود، در برنامه‌ی حالا خورشید حاضر شد و به سؤالات مجری برنامه پاسخ‌هایی داد. او ضمن صحبت‌هایش به نکته‌ای در باره‌ی نوع خاص روابط انسانی در جنگ تحمیلی اشاره کرد. این‌که روابط عاطفی فرماندهان و هم‌چنین رزمندگان در شرایط جنگ، حتی از روابط خانوادگی عمیق‌تر می‌شود و اُنس میان پاسداران آن‌چنان بود که فرمانده سپاه را "آقامحسن" صدا می‌کردند؛ نه سردار یا ژنرال یا هر چیز دیگر... 🔰عمق یافتن روابط انسانی در هر جنگی میان سربازان محتمل است، اما انحصار این ویژگی در فرهنگ دفاع مقدس و به‌خصوص فرهنگ پاسداری از آن‌جا پیدا می‌شود که زمینه‌ی آیینی و ایمانی انسان‌های این جنگ، یعنی مؤلفه‌های عرفانی سنت‌های شیعی، به این عمق رابطه رنگ و بویی دیگر می‌دهد؛ عمقی روحانی و باطنی. در فیلم "مهاجر" هم ابراهیم حاتمی‌کیا سعی داشت به همین نوع رابطه بپردازد و آن پهباد کوچک، به‌نوعی واسطه‌ی نمایشی شدن این رابطه‌ی درونی میان آن دو رزمنده بود. 🔰سپاه نهادی بود که در دل فرهنگ غلیظ انقلابی – که در آن مثلاً لفظ "برادر" به شکلی بی‌سابقه میان انقلابیون رواج یافته بود – شکل گرفت و هرچند به مرور گارد نظامی به خود گرفت و این گارد با شروع جنگ تثبیت شد، اما قدرت مؤلفه‌های فرهنگ انقلاب آن‌چنان بود که در تمام طول جنگ، رفتارها و مناسبات نظامی پاسداران شدیداً متأثر از آن بود. این سایه‌ی سنگین فرهنگی، عملاً سبک انسانی متفاوتی به مناسبات نظامی داد که از خصوصیات خشک و ماشینی ارتش‌های جهان مبرّا بود. نمونه‌اش همان اصطلاح "آقا محسن" یا "برادر محسن" است که تا همین حالا و با گذشت 30 سال از پایان جنگ هنوز در باره‌ی فرمانده کل سپاه کاربرد دارد. 🔰از شاخص‌های دیگر این سبک، "اقناع فرماندهان" برای انجام یک عملیات بود. فرماندهان قبل از هر طرح عملیاتی توجیه شده و بحث‌هایی شکل می‌گرفت. حتی مسبوق است که در بعضی عملیات‌ها بعضی از فرماندهان، به دلیل عدم پذیرش طرح عملیاتی، در آن عملیات شرکت نکردند و این شامل توبیخ و تنبیه نظامی هم نشد. در واقع روابط عمیق انسانی و اخلاقی چنان بود که تحکم بی‌رحم دستور نظامی در آن چندان جایی نداشت و در شرایطی که ارتش عراق بسیاری از فرماندهان خود را به دلیل شکست و ناتوانی در جنگ به جوخه‌ی اعدام سپرد، یا به خلع درجه، بازداشت و... محکوم نمود، در نیروهای مسلح ایران چنین رفتارهایی مشاهده نشد، و یا بسیار نادر بود. طبیعی است که برحسب قواعد مرسوم نظامی این مسامحات قابل قبول نباشد، اما فرهنگی که سپاه در خاک آن پا گرفت، اقتضایی دیگر دارد. 🔰ویژگی مهم دفاع مقدس در سطح کلان همین بود که هیچ‌گاه مردم اجباراً به جنگ فراخوان نشدند، و حضور همه‌ی رزمندگان بر حسب انتخاب خود و احساس وظیفه‌ درونی بود و طبیعی است که این روش، اقتضائات رفتاری متفاوتی با خود می‌آورد. 🔰حقیقتاً قابل تأمل است که حتی پس از جنگ که سازمان سپاه به سبک نظامی رایج نزدیک شد و مراتب و عناوین نظامی در آیین‌نامه‌ها تعریف و ابلاغ شد، هنوز آن‌طور که باید در بدنه‌ پاسداران فراگیر نشده است. استفاده از اصطلاحاتی مانند جناب سرهنگ، جناب سروان و امثالهم هنوز در میان پاسداران – حتی نسل‌های جدید پاسدار – سخت و نامأنوس است. من خود تجربه‌ی حضور در یک مانور نظامی را داشتم که علی‌رغم حاکمیت شرایط صددرصد نظامی و حضور عالی‌رتبه‌ترین فرماندهان سپاه، حتی یک سلام نظامی میان افراد حاضر رد و بدل نشد! 🔰هرچند عده‌ای این حالت را حمل بر ضعف سازمانی سپاه می‌کنند و به بی‌نظمی نسبت می‌دهند، اما من معتقدم که این نظم انسانی خاص و یونیک سپاه است که امیدوارم روزی سازمان سپاه به فضیلت و ارزشِ اسلامی و انسانی آن در مقایسه با ارزش‌های ماشینیستی ارتش کلاسیک پی ببرد و برای ارائه‌ی تعریف و مفهوم‌سازی از آن بکوشد. ______________________________ 🇮🇷کانال #خبر_تحلیل در پیام رسان های ایرانی را دوستان خود معرفی کنید https://eitaa.com/khabartahlil👈 ایتا @khabar_tahlil 👈سروش