سوره آل عمران
آیه «122» إِذْ هَمَّتْ طائِفَتانِ مِنْكُمْ أَنْ تَفْشَلا وَ اللَّهُ وَلِيُّهُما وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ
آنگاه كه دو گروه از شما بر آن شدند كه (در جنگ) سستى كنند، امّا خداوند ولىّ آنان بود (و به آنان كمك كرد كه از اين فكر باز گردند،) پس مؤمنان تنها به خدا توكّل كنند.
نکته ها
دو گروه از مسلمانان به نامهاى «بنوسلمه» از قبيلهى اوس و «بنوحارثه» از قبيلهى خزرج، تصميم گرفتند كه از شركت در جنگ احد خوددارى كنند. دليل سستى اين دو گروه را عواملمتعدّدى ذكر كردهاند:
1. ترس از دشمن كه بيش از مسلمانان بودند.
2. ناراحتى از اينكه چرا در مقام مشورت به رأى ما توجّه نشد و در شهر سنگر نگرفتند.
«1». تفسير نمونه.
جلد 1 - صفحه 598
3. ايراد به اينكه چرا پيامبر اجازه نداد يهوديانِ هم پيمان، به آنان كمك كنند.
ولى خداوند با لطف خود اين دو گروه را از افتادن به دام گناه و فرار از ميدان جنگ درامان نگه داشت و به جز عدّه اندكى، همگى از تصميم خود برگشته و همراه سپاهيان اسلام به ميدان احد آمدند. «1»
پیام ها
1- خداوند از تصميمهاى ما آگاه است و پيامبرش را از افكار مردم آگاه مىسازد.
«إِذْ هَمَّتْ»
2- همهى كسانى كه به جبهه جنگ مىروند يكسان نيستند. «طائِفَتانِ ... أَنْ تَفْشَلا»
3- وجود عناصر سست بنياد در جبههها، عامل شكست و خطر است. «تَفْشَلا»
4- اگر انسان تحت ولايت خدا نباشد، سست مىشود. «أَنْ تَفْشَلا وَ اللَّهُ وَلِيُّهُما»
5- خداوند مؤمنان را به حال خود رها نمىكند و در مواقع حساس دست آنان را مىگيرد. «وَ اللَّهُ وَلِيُّهُما»
6- فكر گناه، اگر به مرحلهى عمل نرسد، انسان را از تحت ولايت الهى خارج نمىكند. «هَمَّتْ ... وَ اللَّهُ وَلِيُّهُما»
7- يگانه داروى سستى، توكّل بر خداست كه اين دارو تنها در دست مؤمنان است. «وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ»
8- ايمان و توكّل بر خداوند، عامل پيروزى است. «هَمَّتْ ... أَنْ تَفْشَلا وَ اللَّهُ وَلِيُّهُما وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ»