«وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِن كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ(۷) »
[و آن گاه كه پروردگارتان اعلام كرد كه اگر واقعاً سپاسگزاری كنيد، (نعمت) شما را افزون خواهم كرد و اگر ناسپاسی نماييد، قطعاً عذاب من سخت خواهد بود]
۱) امام صادق علیه السلام فرمود: هر كه او را زبان شكر و سپاس داده‌اند، او را نعمتی بیشتر داده‌اند؛ چرا كه خداوند عزّ و جلّ می‌فرماید: «لَئِن شَكَرْتُمْ لأَزِیدَنَّكُمْ»«۱» [كه اگر واقعاً سپاسگزاری كنید، (نعمت) شما را افزون خواهم كرد]
۲) امام صادق علیه السلام فرمود: مقصود از شكر نعمت، دوری گزیدن از محارم است و اوج سپاس و كمال شكر، آن است كه شخص بگوید: «الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ».«۲»
۳) امام صادق علیه السلام فرمود: هرگاه خداوند كسی را از نعمتی برخوردار نماید و وی آن را با دل و جان، قدرشناس بوده و با زبان آشكار، حمد خدای بزرگ را به جای آورد، به محض این كه عبارت شكر وی به اتمام رسد، دستور آید كه او را بیشتر ببخشند.«۳»
۴) امام رضا علیه السلام فرمود: هر كه خدای را به خاطر نعمت او حمد گوید، او را سپاس گفته است و بی‌گمان، ستایش او از آن نعمت، برتر است.«۴»
۵) حمّاد بن عثمان نقل كرده است كه امام صادق علیه السلام از مسجد بیرون آمده و مركبش را گم كرده بود و فرمود: اگر خداوند آن را به من بازگرداند، بی‌گمان، خداوند را آن گونه كه شایسته اوست سپاس خواهم گفت. راوی گوید: مدت زیادی نگذشت كه مركبش را آوردند. امام علیه السلام فرمود: «الحمد لله» كسی به امام عرض كرد: فدایت شوم! مگر نفرمودید اگر مركبم بازگردد، خدا را آن طور كه شایسته اوست، سپاس خواهم گفت؟! امام صادق علیه السلام فرمود: مگر نشنیدی كه گفتم: «الحمد لله».«۵»
۶) ابو بصیر نقل كرده است كه خدمت امام صادق علیه السلام عرض كردم: آیا سپاس خدا را به جای آوردن را حدّ و حدودی است كه اگر بنده‌ای آن را انجام داد، سپاسگزار قلمداد شود؟ فرمود: آری. عرض كردم: حدّ و مرز آن چیست؟ فرمود: خدا را به خاطر هر نعمتی كه به او ارزانی داشته است، اعم از خانواده و مال و ثروت سپاس گوید و اگر در میان نعمت‌هایی كه خداوند به وی اعطا فرموده است، حقی برگردن اوست، آن حق را بگزارد و ادا كند. از آن جمله، این است كه چنین بگوید: «سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنَا هَذَا وَمَا كُنَّا لَهُ مُقْرِنِینَ»«۶» [پاك است كسی كه این را برای ما رام كرد و(گرنه) ما را یارای (رام‌ساختن) آنها نبود] و آن كه بگوید: «رَّبِّ أَنزِلْنِی مُنزَلًا مُّبَارَكًا وَأَنتَ خَیْرُ الْمُنزِلِینَ»«۷» [پروردگارا! مرا در جایی پر بركت فرود آور (كه) تو نیك‌ترین مهمان‌نوازانی] و یا این سخن پروردگار را بگوید: «رَّبِّ أَدْخِلْنِی مُدْخَلَ صِدْقٍ وَأَخْرِجْنِی مُخْرَجَ صِدْقٍ وَاجْعَل لِّی مِن لَّدُنكَ سُلْطَانًا نَّصِیرًا»«۸»-«۹» [پروردگارا! مرا (در هر كاری) به طرز درست داخل كن و به طرز درست خارج ساز و از جانب خود برای من تسلّطی یاری‌بخش قرار ده]
۷) ابو عمرو زبیری، از امام صادق علیه السلام نقل می‌كند كه به ایشان عرض كردم: كفر در كتاب خداوند، چند نوع است؟ فرمود: كفر در قرآن پنج قسم است؛ و حدیث را بیان كرد. ما این حدیث را در توضیح آیه: «سَوَاءٌ عَلَیْهِمْ أَأَنذَرْتَهُمْ أَمْ لَمْ تُنذِرْهُمْ لاَ یُؤْمِنُونَ» از سوره بقره را بیان كردیم. در این حدیث امام می‌فرماید: شكل سوم كفر آن است كه نعمت‌ها را كفر بورزد؛ زیرا خداوند از زبان سلیمان می‌فرماید: «هَذَا مِن فَضْلِ رَبِّی لِیَبْلُوَنِی أَأَشْكُرُ أَمْ أَكْفُرُ وَمَن شَكَرَ فَإِنَّمَا یَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَمَن كَفَرَ فَإِنَّ رَبِّی غَنِیٌّ كَرِیمٌ»«۱۰» [این از فضل پروردگار من است تا مرا بیازماید كه آیا سپاسگزارم یا ناسپاسی می‌كنم؟ و هر كس سپاس گزارد، تنها به سود خویش سپاس می‌گزارد؛ و هر كس ناسپاسی كند، بی‌گمان پروردگارم بی‌نیاز و كریم است] و فرمود: «فَاذْكُرُونِی أَذْكُرْكُمْ وَاشْكُرُواْ لِی وَلاَ تَكْفُرُونِ»«۱۱»و«۱۲» [پس مرا یاد كنید (تا) شما را یاد كنم و شكرانه‌ام را به جای آرید و با من ناسپاسی نكنید]
۸) داود بن سِرحان نقل می‌كند كه نزد امام صادق علیه السلام بودیم كه سَدیر صیرفی وارد مجلس شد و سلام كرده و نشست. امام علیه السلام فرمود: سَدیر! ثروت كسی فزونی نیابد مگر آن كه حجت خداوند تبارك و تعالی بر وی بزرگ‌تر و گسترده‌تر شود؛ پس اگر می‌توانید حجت خدا را از خویشتن كنار زنید، چنین كنید. سدیر پرسید: ای پسر رسول خدا! چگونه چنین كنیم؟ فرمود: با ثروت خویش، نیازهای برادران دینی خود را برطرف كنید.
سپس فرمود: ای سدیر! نعمت‌ها را با همنشینی و همسایگی خوب با آنها، بیشتر دریافت كنید؛ هر كسی در حق شما نیكی كرد و به شما نعمتی داد، سپاسگزار او باشید و آن كس را كه از شما به خاطر لطفی كه در حق او كرده‌اید، سپاسگزاری كرد، باز نعمت دهید. اگر چن