فهم عصری از امام علی ✍️دکتر مجتبی رستمی کیا ◽️این شب ها هضم در کتاب « الامام علی صوت العدالة الانسانیه»، جرج سمعان جرداق مسیحی شدم، هم متن عربی را تورقی کردم و هم ترجمه های فارسی و انگلیسی را براندازی کردم، این کتاب 5 جلد به نام های « علی و زمانه خود»، « امام علی و حقوق انسان»، « امام علی و سقراط»، « امام علی و انقلاب فرانسه» و « امام علی و قومیت عربی» دارد. ◽️کتابی خوشخوان پر از استعاره های عاشقانه جرج جرداق در مورد زندگانی امیرالمومنین است. فارغ از نتیجه گیری هایش که نزدیک به سوسیالیسم است، کتاب در عصری سازی نهج البلاغه فوق العاده است. ◽️کتاب دوران سازی است، در تشیع بیش از یک میلیون نسخه به زبان های مختلف به چاپ رسیده است، در اهل سنت و در میان مسیحیان نیز غوغایی به پا کرد. آنچه در ذیل می آورم خلاصه ای از جلد اول این کتاب است، یکی از نویسندگان عزیز اعتقاد دارد که مرحوم مطهری در کتاب نظام اقتصادی در اسلام و گرایشش به سوسیالیسم، تحت تأثیر این کتاب بوده است، انصافاً تحلیل های جامعه شناختی پر مغز و بازسازی های تاریخی شگفت انگیزی از زمانه امام علی دارد که ستودنی است: 1️⃣دنیای علی دنیای زمین خواران است، عرب ها از طریق مالکیت بر زمین دیگران را به استثمار می گرفتند، در دوره عثمان بن عفان، زمین های بی حد و حساب به اشراف و صحابی سپرده شده و از سوی دیگر گروه کارگران بی نوا بردگان و بندگانی که در آن زمین ها به کار مشغول شدند! در نتیجه، در اسلام طبقه جدیدی در بین مردم به وجود آمد که به زیادی مال و زیادی ثروت و کثرت رعیت و برده ممتاز بودند. یکی از برنامه های علی، مبارزه با این دسته است. 2️⃣علی بن ابی طالب حقوق عمومی را بر مالکیت خصوصی ترجیح می داد، خلاصه دستور و فرمان علی در این مسئله، همان مطلبی است که در عهدنامه خود به مالک اشتر می گوید: « هرگز نباید چیزی را که همه در آن برابرند به خود اختصاص دهی»، رشوه خواری و غصب را به دلیل حفظ حقوق عمومی به شدت توبیخ کرد؛ تا آنجا که وقتی به او خبر رسید یکی از امرا لشکر رشوه گرفته است، او را با این جمله تند به شدت تکان داد» اما بعد، کسانی که قبل از تو نابود شدند به خاطر آن بود که مردم را از حق خود بازداشتند و آنها ناچار شدند که حق را با رشوه بخرند و آنان را به انجام دادن باطل وادار سازند، و آنگاه دیگران از این باطل پیروی کردند و نابود شدند» 3️⃣علی در صدد بود علل و عواملی را که موجب تجمع اموال و تمرکز ثروت می گردند ـ در میان والیان، فرمانداران، غاصبان، احتکارگران و استثمارگران ـ از بین ببرد. 4️⃣نظام مالیاتی را در صورت آبادی زمین معقول می دانست. ( همانطور که گذشت در آن دوره زمین مایه و پایه معاش و پیشرفت اقتصادی است) به عبارتی مصلحت دولت به مصلحت کارگر و کشاورز وابسته بود. 5️⃣علی مقرر داشت که اساس برتری بعضی از مردم بر بعضی دیگر، فقط کار باشد، نه حسب و نسب موروثی و نه آقایی ساختگی، از نظر علی دورترین اعمال به عدالت، ندادن مزد کارگر و بخشیدن ثمره کار او به استثمارگر و در نتیجه تضییع حق اوست: «سپس مقدار رنج و کار هر یک از آنان را برای خودش منظور بدار و کار و رنج کسی را به حساب دیگری مگذار و هرگز مانع از آن مباش که او کار خود را به انجام برساند. و نباید بزرگی کسی، تو را بر آن دارد که رنج و کار کوچک او را بزرگ بشماری و یا فرودستی و پستی کسی موجب شود که تو کار بزرگ او را کوچک بشماری!» 6️⃣ ایجاد حق بیمه تامین اجتماعی ویژه کودکان یتیم و زنان بی سرپرست، افراد کهنسال از جمله نوآوری های مدیریتی امیر المومنین است 7️⃣توجه به جزئیات و افراد عادی و دوری از سیاستگذاری های عالی تر و کارهای بزرگ تر از جمله تکنیک های مدیریتی علی است. 8️⃣اهمیت دادن به پول عمومی و کنترل بازار ( حتی کنترل ترازو و پیمانه و قیمت گذاری) 9️⃣علی قائل به « عدالت توزیعی» بدون قشربندی و طبقه سازی است، عدالت توزیعی بر ادراک عادلانه بودن دریافتی های یک شخص در مبادلات اجتماعی تأکید دارد، این معنا با عدالت مبتنی بر تفاوت رالز کاملا متفاوت است. یکی از مهمترین اصول عدالت توزیعی با برابرگرایی تعین می یابد. وی احکام مخصوص امیر المومنین در باب زکات را عدالت توزیعی و نوعی سوسیالیسم می داند. 🔟مردم را نباید مجبور کرد؛ خطاب به قرظه بن کعب: « اما بعد: گروهی از مردم آن سامان به نزد من آمده و گفتند که در آنجا نهری بوده که خراب شده و از بین رفته است آنان اگر آن را مجددا حفر نموده و از نو احیا کنند سرزمین شان آباد گردد و برای پرداختن مالیات هم قدرت یابند تا بر بیت المال افزوده شود و از من خواستند که بر تو بنویسم که آنان را به کار وادار کنی و مردم را برای حفر نهر و کمک گرد آوری ... و به نظر من کسی را نباید به کاری که نمی خواهد مجبور ساخت، آنان را به نزد خود بخوان ...» ————- فلسفه زبان اسلامی در ایتا 🆔@projectsystem 🌐@kiamojtabaphd