۱۰ نشانه کمال عقل در کلام پیامبر(ص)
دبیر کانونهای خدمت رضوی در چهارمحالوبختیاری به تشریح روایتی از پیامبر(ص) در بیان ۱۰ خصلت برای کمال عقل مؤمن پرداخت و گفت: انسانی که از عقل کامل برخوردار است و مؤمنی که کاملالعقل است قدر و جایگاهش نزد مردم رفیع و بزرگ میشود، که چه در زمان حیات و چه بعد از مرگ همگان از او به نیکی و بزرگواری یاد میکنند.

حجتالاسلام والمسلمین محمدابراهیم حجتپناه، دبیر کانونهای خدمت رضوی در چهارمحالوبختیاری در گفتوگو با ایکنا از چهارمحالوبختیاری و در تشریح روایتی از پیامبر(ص) در بیان ۱۰ خصلت برای کمال عقل مؤمن، اظهار کرد: این روایت پرمغز توسط چند تن از امامان(ع) نقل و در آن ۱۰ خصلت برای عاقل شمرده شدن مؤمن بیان شده است و ایشان ضمن پرداختن به نسبت ایمان و عقل در این حدیث تأکید دارند که «مؤمن اهل ایمان نمیشود مگر آنکه عقلش کامل باشد.»
وی با بیان اینکه این ۱۰ ویژگی در واقع یک برنامه تربیتی و بسته کامل پیشنهادی برای کامل شدن عقل است که از سوی معصوم(ع) برای ما عنوان شده است، ادامه داد: پیامبر(ص) نخستین ویژگی کمال عقل در مؤمنان را خیررسانی و باز کردن گره مردم میدانند. لذا، انسان مؤمنی که همگان به خیر او امید دارند و از شرش در امانند از کمال عقل برخوردار است؛ چنین فردی را عموم مردم به داشتن دست خیر و گرهگشایی از مشکلات مردم میشناسند و به تعبیر قرآن در آیه ۳۱ سوره مبارکه مریم از زبان حضرت عیسی(ع)، وجود این فرد برای مردم مایه خیر و برکت است.
حجتپناه با تأکید بر اینکه ایمان مؤمن یک گارد مراقبتی در برابر شر و بدی است، گفت: لذا در این روایت نیز داریم که مؤمن کاملالعقل شری به مردم نمیرساند و همگان از شر او ایمن هستند؛ در واقع گذشته از تقید ایمان، عقل نیز حکم میکند که انسان منشأ خیر برای دیگران باشد و آسیبی از او به مردم نرسد، تکرار و تسلسل این خصیصه سبب میشود که همگان از او جز خیر و نیکی انتظار نداشته و از شرش در امان باشند.
این حافظ کل قرآن کریم با تصریح اینکه مؤمن کثیرالخیر کار ارزشمند و خوبش را هرگز زیاد نمیداند، بیان کرد: مؤمن عاقل کار خوب دیگران را بزرگ میشمارد، گرچه کوچک باشد و کار خوب خود را کم میشمارد اگرچه زیاد باشد. لذا، چنین فردی کارهای نیکش سبب غرور و تکبر و گرفتاری در نفسانیات نمیشود. یکی از مصادیق این خصلت مؤمن عاقل را در علامه طباطبایی میتوان یافت که در جایی گفته بودند: «خدایا اگر این تفسیر ما (تفسیر المیزان) در نزد تو مورد قبول است و ثوابی دارد من ثواب آن را به روح پدرم و مادرم هدیه نمودم»؛ پیداست که این علامه عارف به چنان کمال و ایمانی دست یافته که کار و زحمتش برای نگارش این کتاب شریف بینظیر را در پیشگاه الهی کاری بزرگ نمیپندارد و جایی برای تکبر و نفسانیات باقی نمیگذارد.
حجتپناه خسته نشدن از مراجعات دیگران برای نیازهایشان را یکی دیگر از نشانههای مؤمن عاقل برشمرد و توضیح داد: نباید کسی را که برای کاری به ما مراجعه میکند به دیده مزاحم نگاه کنیم و تا جایی که برایمان مقدور است باید در خدمت مردم باشیم، درست مانند فروشندهای که قایل است خداوند رزق و روزیاش را در جیب مشتریان قرار داده لذا آنان را تکریم میکند و برایشان احترام قائل است. کسی هم که از ما طلب حاجت یا خدمتی دارد مایه خیر و ثواب برای ماست و نباید او را از خود ناامید کنیم یا برآورده کردن حاجتش با منت باشد. بر طبق آیه شریفه ۲۶۴ سوره بقره «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْأَذَىٰ»، اگر اقدامی و خدمتی برای دیگران کردیم آنرا بزرگ نشماریم و با منت و آزار باطلش نکنیم.
این کارشناس مذهبی در استان تأکید کرد: مؤمن عاقل این اجازه را به خود نمیدهد که از چرخ بهروز شدن علم عقب بماند زیرا میداند که اگر یک لحظه ایست کند بر زمین میخورد و لذا درجهبندی علوم و کسب این یا آن مدرک علمی مؤمن عاقل را نه دچار غرور میکند و نه از کسب علم و علمافزایی باز میدارد یا خسته و دلسرد میکند.
حجتپناه با اشاره به دیگر خصلتهای مؤمن عاقل در این حدیث نبوی، تصریح کرد: انسان مؤمن فقر در راه خدا را از ثروت بیشتر دوست میدارد و ذلت در راه خدا از عزت در کنار دشمن خدا برایش محبوبتر است؛ اصل عزت برای مؤمنان است اما اگر مؤمنی بر دو راهی عزت با کفر و ذلت با ایمان قرار گرفت قطعاً ایمان و اعتقادات را بر میگزیند زیرا عقلش کامل است و خوب میداند که «إِنَّمَا هَٰذِهِ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا مَتَاعٌ وَإِنَّ الْآخِرَةَ هِيَ دَارُ الْقَرَارِ» (غافر/۳۹)، هر انسان مؤمنی خواهان عزت و غنا از خداوند است اما اگر هم ناچار شد میان عزت و ایمان یکی را ترجیح دهد قطعاً سعادت در منزلگاه ابدی را بر متاع ناچیز دنیا ارجح میداند و ایمان را زایل نخواهد کرد.
وی در خصوص فراز «نَصِیبُهُ مِنَ الدُّنْیَا الْقُوتُ» از این حدیث نبوی، گفت: انسا