📚 درسهایی از نهج البلاغه شرح نامه۵۳/ جلسه دهم/ ۲۰آبان۱۴۰۱ حجت الاسلام محسن قنبریان • تکمله ای قرآنی بر قاعده طلائی گذشته #بخش_اول ▫️ آیه۶۱ توبه 1⃣ اُذُن خیر بودن پیامبر(حاکم) منافقان می گفتند او گوش است! قل اُذُنُ خَیر لکم • دو وجه تفسیری این فراز: الف) اضافه (اُذُن) به (خیر)، اضافه حقیقی باشد که معنا می شود: او بسیار شنواست ولی آنچه خیر است را می شنود. یعنی "مسموع" خیر است. ب) اضافه موصوف به صفت باشد که معنا می شود: او گوش است لکن گوشی با این وصف که برای شما خیر است؛ یعنی "استماع" خیر است. حتی پاره ای از حرفهایی که برای مسلمانان خیر نیست (از منافقین و...) را گوش می دهد. ⬅️ علامه طباطبایی همین وجه دوم را مناسب سیاق آیه می شمارد. 2⃣ یُؤمِنُ بالله و یُؤمِنُ للمومنین ایمان یعنی تصدیق/ در یؤمن بالله، متعلق تصدیق معلوم است یعنی پیامبر خداوند (وحی) را تصدیق می کند. ❓اما یُؤمن للمومنین یعنی چه؟! مومنین حقیقی منظور است یا همه جامعه ایمانی؟! خودشان را تصدیق می کند یا سخن شان را هم تصدیق می کند؟! ❓گستره تصدیق و گستره مومنین در این آیه تا کجاست؟! • در یؤمن للمومنین متعلق تصدیق معلوم نشده با (لام) آمده یعنی این تصدیق به نفع مومنین است. علامه طباطبایی: "همین قدر فرموده به نفع مومنین تصدیق می کند و تصدیقی که حتی در خبرهای زیان آور به نفع مومنین تمام شود این است که شنونده، مخبر را تصدیق کند نه خبری را که آورده؛ به این معنا که به مخبر وانمود کند که من تورا راستگو می دانم هرچند در واقع خبر او را خبر نادرستی بداند و آثار صدق بر خبرش بار نکند". • گستره مومنین در آیه شامل همه افراد جامعه ایمانی است نه مومنین حقیقی. علامه طباطبایی: "بعید نیست که مقصود از (مومنین)، جامعه مومنین باشد هرچند در آن جامعه افراد منافقی هم باشند..." ❗️علامه صورتی که همه یا اکثریت این جامعه چیزی بگویند را طرح نکرده است. ▫️ روایات ذیل آیه۶۱ توبه • حماد بن عثمان می گوید خواستم کالایی را بعنوان امانت همراه فلانی به یمن بفرستم. نزد امام صادق(ع) آمدم و گفتم: می خواهم چنین کنم! فرمود: نمی دانی که او مشروب می خورد؟! گفتم: از جانب مومنین به من رسیده که چنین است(قد بلغنی من المومنین انهم یقولون ذلک) امام فرمود: صَدِّقهُم فَاِنَّ اللهَ یَقولُ: "یُؤمنُ بالله و یُؤمنُ للمومنین". فقال یعنی: یُصَدِّقُ اللهَ و یُصَدِّقُ المومنینَ لاَنَّه کان رئوفاً رحیماً بالمومنین: مومنین را تصدیق کن! بدرستیکه خداوند فرموده: یؤمن بالله و یؤمن للمومنین یعنی خدا را و مومنین را تصدیق می کند چون او(پیامبر) بر مومنین مهربان است.(الکافی ج۶ص۳۹۷) • حُرَیز نیز ماجرای شبیه به این از اسماعیل فرزند امام صادق(ع) نقل می کند با این تفاوت که اسماعیل می گوید: انما سمعت الناسَ یقولون یعنی از مردم شنیده ام که او مشروب خوار است. باز امام نهی سابق را دارد و وقتی اسماعیل نهی [ارشادی]۱ امام(ع) را واگذاشته دینار به آن مشروب خور می دهد و از دستش می رود؛ وقتی از خداوند اجر عوض می خواهد امام می فرماید حجتی برخدا نداری...! اسماعیل می گوید: من او را در حال شراب خوردن ندیده ام بلکه از مردم شنیده ام! امام می فرماید: "پسرم همانا خدای عزوجل در کتابش می فرماید: یُؤمن بالله و یؤمن للمومنین! یقول یُصَدِّقُ الله و یُصَدِّقُ للمومنین. فاذا شهد عندک المومنون فَصَدِّقهُم: هر وقت مومنین شهادتی نزدت دادند، تصدیقشان کن!(الکافی ج۵ص۲۹۹) ⬅️ در این روایت مومنین همان گستره جامعه ایمانی است. مضمون این روایات به همان قاعده "انما یُستدل علی الصالحین..." عهدنامه مطابق است: هم برای تاجر و هم برای حاکم این قاعده هست. ▫️ الهیات دموکراسی غربی و ضرب المثلی مدرن دکتر سروش هم در بیانیه اخیرش بدان استناد کرده: "صدای مردم، صدای خداست"!(vox populi vox dei) ❗️این حرف به اطلاقش مورد قبول نیست! بارها به عرض رسیده گفتمان انقلاب اسلامی (مردم سالاری، آزادی، عدالت و...) دو دیگری دارد: الف) متحجرین / ب) غربزدگان • متحجرین زمانه را خوب نمی شناسند و اسلام را در اجرا متهم به نتوانستن می کنند • غربزدگان روی اصالت های دینی نمی ایستند و جای "عصر دینی"، "دین عصری" را تئوریزه می کنند. ادامه در بخش دوم ☑️ @m_ghanbarian