شیطان به كمك این خواسته‌های درونی، آنچه را كه مورد علاقه انسان است، گرچه زشت است او را زیبا نشان می‌دهد، آنچه مورد انزجار و نفرت انسان است، یعنی نفرت شهوت اوست، در پیشگاه شهوت او یا در پیشگاه غضب او منفور است، او را زشت نشان می‌دهد. وقتی كه زیبا را زشت و زشت را زیبا نشان داد در بخش عقل نظری، حقّ را باطل و باطل را حقّ و صدق را كذب و كذب را صدق می‌پندارد. در بخش‌های حكمت عملی حسن را قبیح و قبیح را حسن تلقّی می‌كند.
آنگاه یكی از شئون نفس كه او نفس مُسوّله نام دارد، كارش این است كه اوّلا بداند انسان چه چیز می‌طلبد. این شخص آیا مال دوست است، جاه دوست است، میز و پُست و مقام می‌طلبد یا در اِعمال غرائضِ جنسی، گرفتار مشكلات است؛ برخی‌ها در مقام جاه زانوهای آنها می‌لرزد، برخی در مقام اِعمال غرائض زانوهای آنها می‌لغزد، بعضی از نظر پول، بعضی از نظر تهدید، برخی از نظر تَحبیب، بالأخره هر كسی یك نقطه ضعفی دارد؛ این شأن از شئون نفس وقتی كه روان كاوی كرد، درون كاوی كرد، بررسی كرد كه این انسان چه چیزی را دوست دارد و از چه چیزی می‌ترسد، آنچه را كه او دوست دارد، زشت‌ترین و بَدترین رخدادها را به صورت یك امر زیبای آن شخص پسند در می‌آورد، در برابر دیدگان او مُجسّم می‌كند و او را زیبا نشان می‌دهد. یا یك چیزی را كه زیباست، زشت نشان می‌دهد و از او دورش می‌كند.
این است كه وجود مبارك امام سجاد سلام الله علیه عرض كرد: پروردگارا ! من در تمام موارد، هیچ كدام، در هیچ موردی شما را با انكار ربوبیّت معصیت نكردم ، بلكه ؛
***سَوَّلَتْ لِی نَفسِی وَ غَلَبَنِی هَوایَ وَ أعانَنِی عَلَیها شِقوَتِی وَ غَرَّنِی سِترُكَ المُرخی عَلَیَّ ***
از یك سو تو پرده‌داری كردی، پرده‌دری نكردی، من مغرور شدم . از طرفی شهوت و غضب غالب شد، من در این جهاد شكست خوردم.
همانطوری كه برادران یوسف طبق بیان یعقوب سلام الله علیه "سَوَّلَتْ لَكُمْ اَنفُسُكُمْ" بود، همانطوری كه سامری گفت: "سَوَّلَتْ لِی نَفسِی" ؛ گاهی گوساله پرستی در اثر تَسویل نفس، توحید می‌شود! گاهی برادركُشی در اثر تَسویلِ نفس، كار خوب تلقّی می‌شود. این تَسویل، از خطرناك‌ترین مراحل نفس انسانی است در بخش جهاد اكبر . وقتی انسان گرفتار نفس مُسوّله شد، به دام می‌افتد؛ وقتی دام افتاد، أسیر می‌شود.
آنگاه وجود مبارك امام سجاد سلام الله علیه عرض می‌كند: پروردگارا ! منِ أسیر شده به دام افتاده را كی باید درمان كند .
🌐 @Mabaheeth