📖 امام عليه السلام در اين گفتار حكيمانه به نكتۀ قابل توجه روانى اشاره كرده، مى‌فرمايد: «دل‌ها (ى انسان‌ها) گاه روى مى‌آورد (و پرنشاط است) و گاه پشت مى‌كند (و بى‌نشاط است) آن‌گاه كه روى مى‌آورد آن را به انجام نوافل و مستحبات نيز وادار كنيد و آن‌گاه كه پشت مى‌كند و بى‌نشاط است تنها به انجام فرائض و واجبات قناعت نماييد»؛ (إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالاً وَ إِدْبَاراً؛ فَإِذَا أَقْبَلَتْ فَاحْمِلُوهَا عَلَى النَّوَافِلِ، وَ إِذَا أَدْبَرَتْ فَاقْتَصِرُوا بِهَا عَلَى الْفَرَائِضِ)
بدون شك، انسان حالات مختلف و متفاوتى دارد و در هر يك از اين حالات بايد موافق آن گام بردارد تا به نتيجۀ مطلوب برسد. گاه فكر انسان آرام و روح او پرنشاط است و عوامل اشتغال فكرى وجود ندارد و جسم و روحش آماده براى عبادت و اطاعت و بندگى خداست. در اين هنگام اين #فرصت طلايى را بايد غنيمت شمرد و علاوه بر واجبات به مستحبات نيز با حضور قلب پرداخت.
ولى گاه روح انسان خسته و فكر او مشغول به يك سلسله مشكلات دنيوى است و گاه ناراحتى جسمانى نيز به آن ضميمه مى‌شود به‌گونه‌اى كه حوصلۀ هيچ كارى را ندارد در چنين شرايطى بايد به واجبات كه به هر حال بايد انجام شود قناعت كرد؛ زيرا پرداختن به مستحباتى كه انسان آن را بر خودش تحميل كند و هيچ حضور قلب و نشاطى در آن نباشد سبب ارتقاء روح و قرب به پروردگار و وصول به اهداف عالى نخواهد شد و چه بسا اگر مستحبات را در چنين حالى به خود تحميل كند هم به واجبات ضرر بزند و هم حالت تنفر از مستحبات براى او حاصل شود كه هر دو ضايعۀ بزرگى است.
شبيه همين گفتار حكيمانه در حكمت 193 با كمى تفاوت گذشت.
اين حديث شريف از رسول اكرم صلى الله عليه و آله با كمى تفاوت به اين صورت آمده است: «إِنَّ لِلْقُلُوبِ إِقْبَالاً وَ إِدْبَاراً فَإِذَا أَقْبَلَتْ فَتَنَفَّلُوا وَ إِذَا أَدْبَرَتْ فَعَلَيْكُمْ بِالْفَرِيضَةِ»
#نهج_البلاغه_بخوانیم
╭───
│ 🌐 @Mabaheeth
╰──────────