امكان زيارت است با توجه به فراواني و تعداد افرادي كه در دوران غيبت صغرا و كبراي امام عصرعليه السلام آن حضرت را زيارت كرده‌اند شكي نيست كه ديدار امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف امري شدني و ممكن است ________________________________________ در اين فراز نظر برخي از علماي بزرگ شيعه را در اين باره مورد توجه قرار مي دهيم مرحوم سيد مرتضي در كتاب تنزيه الأنبياء در جواب كسي كه پرسيد اگر امام غايب باشد و كسي نتواند به خدمت او برسد و از بركات وجودش بهره ببرد پس چه فرقي بين وجود و عدم آن حضرت است نوشته است اول چيزي كه در پاسخ مي گويم اين كه ما قطع نداريم كه كسي خدمت او نرسد و آن حضرت را ملاقات نكند اين امري است كه قطعي نشده و نيز در جواب مي توان گفت هرگاه علت پنهان شدن امام خوف از ظالمان و تقيه از معاندان باشد اين علت در حق مواليان و شيعيان زايل مي گردد 1- عارف واله و بزرگ قرن اخير در پاسخي عارفانه به اين سال كه آيا ديدار امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف در دوران غيبت امكان دارد فرموده است وقتي خدا را مي شود ديد امام را كه مخلوق خداست چگونه نمي شود ديد؟ 2- و اينك پاسخ اين پرسش را از زبان مبارك خود امام زمان عج جويا مي شويم علامه حلي طي سفري از حله به كربلا به محضر نوراني امام عصر مي رسد اما حضرت را نمي شناسد در طول مسير عصا از دست علامه به زمين مي افتد امام زمان عج خم مي شوند عصاي علامه را برمي دارند و به دست ايشان مي دهند در همين هنگام سالي در ذهن علمه القا مي شود و از محضر امامعج مي پرسد در اين عصر و زمان كه دورة غيبت كبراست آيا مي توان حضرت صاحب الامرعج را ملاقات كرد؟ حضرت در پاسخ مي فرمايند چگونه نمي توان و حال آن كه دست او هم اكنون در دست توست؟ به محض اين كه علامه اين پاسخ را مي شنود بي اختيار خود را به زمين مي اندازد تا پاي مبارك حضرت را ببوسد كه در اين هنگام از كثرت شوق مدهوش مي شود 3- انواع ديدار ديدار امام زمان عج در دوران غيبت براي همگان در يك سطح و مرتبه اتفاق نمي افتد بلكه بر دو گونه تحقق مي يابد الف عام ملاقات بدون شناخت ب ديدار خاص ملاقات امام همراه با شناخت ناگفته نماند كه هرگونه ديدار خود داراي مراتب و درجاتي است كه هر مرتبه اي بستگي تامي به شخص ديداركننده و سطح كمالي او دارد عارف واله و بزرگ قرن اخير در پاسخي عارفانه به اين سال كه آيا ديدار امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف در دوران غيبت امكان دارد فرموده است وقتي خدا را مي شود ديد امام را كه مخلوق خداست چگونه نمي شود ديد؟ الف ديدار عام ملاقات بدون شناخت امام زمان عج علاوه بر حضور روحاني در تمام عوالم در سراسر اقطار عالم مادي نيز حضور جشماني دارند؛ چنان كه قطب عرفان ـ مولانا اميرالممنين عليعليه السلام ـ در اين باره مي فرمايد صاحب اين امر در ميان آن ها راه مي رود در بازارهايشان رفت و آمد مي كند روي فرش هايشان گام برمي دارد ولي او را نمي شناسند مگر خداوند به او اجازه دهد تا خودش را به ايشان معرفي كند 4- بدين سان غيبت امام زمان عج به معناي نفي ديدار آن حضرت نيست بلكه مي تواند به معناي نفي شناخت آن حضرت باشد چه بسيار افرادي كه در دوران غيبت آن حضرت به شرف ديدارش نايل مي شوند ولي او را نمي شناسند چه بسيار افرادي كه سلام جان فزاي آن حضرتش را مي شنوند و حتي به سلام حضرتش پاسخ مي گويند اما صاحب سلام را نمي شناسند به پروردگار علي سوگند حجت خدا در ميان آنان است در كوچه و بازار ايشان گام بر مي دارد بر خانه هاي آنان وارد مي شود در شرق و غرب عالم به سياحت مي پردازد گفتار مردمان را مي شنود بر اجتماعات ايشان وارد مي شود و سلام مي دهد او مردمان را مي بيند در حالي كه ديده نمي شود 5- شبيه همين گفتار از امام صادق ع السلام به ما رسيده است كه فرمود چگونه اين امت انكار مي كنند كه خداوند بزرگ و عزيز با حجت خويش آن گونه رفتار مي نمايد كه با يوسف رفتار كرد؟ امام زمان عج به شكل ناشناس در بازارهايشان حركت مي كند و بر فرش هايشان گام مي نهد تا اين كه خداوند در اين باره به او اجازة ظهور دهد 6- چه بسيار مردمي كه امام زمان عج را در طول مراسم حج ديده اند ولي نشناخته اند چه بسيار افرادي كه آن حضرت را به هنگام حضورش به ياد مي آورند و مي گويند به خدا سوگند او را بارها در مكان هاي متعدد ديده ايم اما نشناخته ايم به خدا سوگند كه صاحبين امر در مراسم حج هر سال حضور مي يابد و يكايك مردمان را مي بيند و مي شناسد مردم نيز آن حضرت را مي بينند ولي نمي شناسند7- از امام صادق ع السلام نقل است كه فرمود مردم امام خويش را نمي يابند پس امام هنگام حج در مراسم حج حضور مي يابد و ايشان را مي بيند ولي آن ها وي را نمي بينند8- ديدار خاص ملاقات همراه با شناخت دانستيم كه آن چه عموم مردمان در دوران غيبت امام عصرعج از آن محروم مي مانند شناخت آن حضرت است و نه ديدار او 9- دلباختگاني چ