مدیریت در اسلام
▪️پرسش: آیا ایجاد نهاد امر به معروف یا صلح‌یاری در محله منجر به ایجاد تزاحم یا تضاد با نهادهائی مثل شورای حل اختلاف و محاکم رسمی نمیشود؟/وجوه تفاوت آنها چیست؟ فلسفۀ ایجاد نهادی مانند شورای حل اختلاف، کاهش حجم پرونده‌های ورودی به قوۀ قضائیه و تسریع در رسیدگی به آنها بود، اما در عمل و با گذشت چند سال، این نهاد از یک نهاد شبه‌قضائی به یک نهاد رسمی قضائی، با همۀ پیچیدگی‌های بوروکراتیک مرسوم تبدیل شد و نه تنها ورودی پرونده‌ها را کم نکرد، بلکه عملاً بر فربگی دستگاه رسمی قضائی افزود. یعنی در عمل به ضد خود تبدیل شد. اما نهاد صلح‌یاری با نهادی مثل حل اختلاف، تفاوت ماهوی دارد. این وجوه تفاوت عبارت‌اند از: ۱. نهاد صلح و سازش در محله بر اساس الگوی اتحاد امامت و امارت مانند دستگاه‌های رسمی موجود از الگوی ساختاری کشورهای بیگانه مانند فرانسه و ... تقلید نشده، بلکه بر اساس الگوی دینی برگرفته از سنت نبوی و فرهنگ و تاریخ ایران طراحی شده است، یعنی حل اختلافات در درون محلات، با محوریت مسجد و با نظارت شرعی امام محله انجام میشود. ۲. در این الگو نباید هیچ نوع کاغذ و مدرک و پرونده‌ای ایجاد شود، یعنی در یک محلۀ اسلامی-ایرانی امر حل اختلاف یا مقابله با جرائم و منکرات، از راه موعظه، مشاورۀ دین‌بنیان و امر به معروف و نهی منکر و به اصطلاح غربی paperless (بدون کاغذ) انجام میشود و تا زمانی که اختلافات و دعاوی در درون محله قابل حل و فصل باشد، قوۀ قضائیه نسبت به تشکیل پرونده و پذیرش دعاوی اقدام نخواهد کرد. ۳. شأن نهاد صلح‌یاری در محله مانند محاکم رسمی، صدور رأی و تعزیر و کیفر نیست، بلکه مأموریت آن بیشتر جنبۀ فرهنگی دارد و تلاش میکند زمینه‌های ایجاد اختلاف و جرم در محله را از طریق موعظه، مشاوره و امر به معروف و نهی از منکر از بین ببرد و از این راه به سبک شدن بار محاکم قضائی کمک کند. البته در افق درازمدت میتوان شأن صدور رأی را نیز برای آن متصور شد، اما حتی در آن صورت نیز نباید از طریق کاغذبازی‌های اداری و بوروکراتیک انجام شود و حکم امام بعنوان حاکم شرع در محله و روستا، به صرف صدور به شکل لسانی، باید به شکل تعینی نفوذ پیدا کند و کسی توان نقض و نسخ آن را نداشته باشد. ۴. در نهاد صلح‌یاری عاملیت با کارمندان حقوق‌بگیر حکومت نیست، بلکه با مردم و اهالی همان محله است. به این شکل که تمام اشخاص ساکن در محله که صاحب تحصیلات در رشته‌های مختلف حقوق، روانشناسی و مشاوره، تربیت، اخلاق و غیرهم هستند، میتوانند در فرایند ایجاد صلح و سازش و مقابله با جرائم نقش‌آفرینی کنند و امام محله را یاری دهند. در چشم‌انداز نهائی و آرمانی، بشرط شکل‌گیری کامل زنجیرۀ نهاد صلح‌یاری در محلات و روستاهای کشور، اساساً نیاز به وجود نهادهائی مانند شورای حل اختلاف برطرف میشود و ضرورت آن از بین میرود. از سوی دیگر، حجم پرونده‌ها در محاکم قضائی نیز رو به کاهش میگذارد و با برون‌سپاری بخش مهمی از وظائف دستگاه قضا به مساجد و امامان محلات، ساختار بوروکراسی قضائی سبک میشود. در نتیجه، دخالت حکومت در امر قضا، محدود به مسائل کیفری، اجراء حدود، تعزیر و قصاص خواهد شد، چراکه بسیاری از زمینه‌های تولید جرم و جنایت و اختلاف، با محوریت یافتن قدرتمندترین دستگاه فرهنگ‌ساز اسلام، یعنی مسجد و امام مسجد از بین میرود. @madineyefazele
162 مشاهده