mohammad:
🔶 مبانی قرآنی اقتصاد مقاومتی
🖌 مهدی اللهخواه
🔵 درآمد
در بررسی ابعاد مختلف اقتصاد مقاومتی و مقایسه آن با مبانی اقتصاد اسلامی که ساختار کلی نظام اقتصادی را مبتنی بر مکتب فکری اسلام ارائه میدهد، میتوان دریافت که اقتصاد مقاومتی، همان اقتصاد اسلامی در یک شرایط و رویکرد خاص است؛ شرایطی که نظام و جامعه اسلامی در زمینه اقتصادی مورد تهدید جدی از سوی دشمن قرار گرفته و لازم است در برابر دشمنیها دفاع و مقاومت کند و در رویکردی دیگر، زمینهساز پیشرفت جامعه و تحقق تمدن اسلامی نوین است. اولویت در استخراج مبانی دینی اقتصاد مقاومتی در ابعاد مختلف و استخراج راهکارهای مناسب بر آن اساس است. در حقیقت رابطه اقتصاد مقاومتی با آموزههای قرآنی و حدیثی اقتصاد اسلامی، رابطه عموم و خصوص مطلق است.
✅ اصول و مبانی
بخشی از اصول و مبانی اقتصاد مقاومتی مستخرج از قرآن عبارتند از:
✅ 1. اصل باور به رزّاقیت خداوند متعال؛ «نَّحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیاكُم»(اسراء/31) «نَّحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِیاهُمْ»(انعام/151) ِان یكُونُوا فُقَرَاء یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ»)نور/32.(
از دیدگاه قرآن کریم، عمران و آبادانی زمین، یکی از تکالیف انسان است«هُوَ أَنشَأَكُم مِّنَ الأَرْضِ وَاسْتَعْمَرَكُمْ فِیهَا فَاسْتَغْفِرُوهُ»(هود/61) و مال و سرمایه که اقتصاد، مبتنی بر آن است، مایه قوام زندگی او قرار داده شده است؛ «وَلاَ تُؤْتُواْ السُّفَهَاء أَمْوَالَكُمُ الَّتِی جَعَلَ اللّهُ لَكُمْ قِیامًا»(نساء/5) یعنی هم زندگی شخصی و خانوادگی، و هم زندگی اجتماعی و آباد کردن زمین جهت سکونت و رفاه بیشتر، مبتنی بر اقتصاد است. در شرایط تهدید اقتصاد کشور از سوی دشمن و تشدید دشمنیهای وی، باور به رزّاق بودن خداوند و برطرف کردن فقری که در اثر قطع رابطه با دشمن ایجاد شده، «وَإِنْ خِفْتُمْ عَیلَةً فَسَوْفَ یغْنِیكُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ إِن شَاء»(توبه/28) مهمترین اصل در ساختار اقتصاد مقاومتی مبتنی بر قرآن است. تحقق این اصل، مسیر کشور را به سوی استقلال هر چه بیشتر و پایهریزی تمدن نوین اسلامی، و نیز باورمندی به سایر مبانی و عمل به راهکارهای استخراج شده از آن مبانی ارزشمند، هموارتر خواهد کرد.
✅ 2. اصل اتّکاء به خود و اجتناب از تکیه و اعتماد به اجانب؛ «وَلاَ تَأْكُلُواْ مِمَّا لَمْ یذْكَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَیه»(انعام/121) مبتنی بر قاعده نفی سبیل «وَلَن یجْعَلَ اللّهُ لِلْكَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا»(نساء/141).
✅ 3. اصل توزیع عادلانه و گردش آزاد مال و ثروت و خدمات در میان مردم؛ «كَی لَا یكُونَ دُولَةً بَینَ الْأَغْنِیاء مِنكُمْ»(حشر/7) و ممنوعیت انباشت ثروت؛ « وَالَّذِینَ یكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلاَ ینفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللّهِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِیمٍ»(توبه/34) و ویژهخواهی؛«لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَینَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ»(حدید/25) و لزوم رجوع به مردم چه در نهادسازی و چه در تبیین مبانی فکری.
✅ 4. اصل لزوم کار و تلاش برای تأمین مایحتاج زندگی؛ عبارت « وَلِتَبْتَغُواْ مِن فَضْلِهِ» و آیات مشابه آن (قصص/73 و اسراء/12و66و نحل/14).
✅ 5. اصل پرهیز از مصرفزدگی و اسراف و تبذیر و لزوم قناعت در زندگی؛ «كُلُواْ مِن ثَمَرِهِ إِذَا أَثْمَرَ وَ آتُواْ حَقَّهُ یوْمَ حَصَادِهِ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یحِبُّ الْمُسْرِفِینَ»(انعام/141)، «کُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یحِبُّ الْمُسْرِفِینَ»(اعراف/31)، «وَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِینَ وَابْنَ السَّبِیلِ وَلاَ تُبَذِّرْ تَبْذِیرًا»(اسراء/26)، «وَالَّذِینَ إِذَا أَنفَقُوا لَمْ یسْرِفُوا وَلَمْ یقْتُرُوا وَكَانَ بَینَ ذَلِكَ قَوَامًا»(فرقان/67).
✅ 6. اصل مبارزه با رباخواری؛ «الَّذِینَ یأْكُلُونَ الرِّبَا لاَ یقُومُونَ إِلاَّ كَمَا یقُومُ الَّذِی یتَخَبَّطُهُ الشَّیطَانُ مِنَ الْمَسِّ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُواْ إِنَّمَا الْبَیعُ مِثْلُ الرِّبَا وَأَحَلَّ اللّهُ الْبَیعَ وَحَرَّمَ الرِّبَا فَمَن جَاءهُ مَوْعِظَةٌ مِّن رَّبِّهِ فَانتَهَىَ فَلَهُ مَا سَلَفَ وَأَمْرُهُ إِلَى اللّهِ وَمَنْ عَادَ فَأُوْلَئِكَ أَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِیهَا خَالِدُونَ * یمْحَقُ اللّهُ الْرِّبَا وَیرْبِی الصَّدَقَاتِ وَاللّهُ لاَ یحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثِیمٍ... یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِی مِنَ الرِّبَا إِن كُنتُم مُّؤْمِنِینَ* فَإِن لَّمْ تَفْعَلُواْ فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ وَإِن تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُؤُوسُ أَمْوَالِكُمْ لاَ تَظْلِمُونَ وَلاَ تُظْلَمُونَ»(بقره آیات: 275 و 276 و 278 و 279)
✅ 7. اصل پرهیز از تفکر اشرافی و تجملگرایی و روحیه قارونی؛ (که در آیات متعدد قرآن ب.https://