#مصاحبه
حضرت آیت الله ممدوحی(ره) طی مصاحبه‌ای در مورد امام حسن مجتبی (ع) فرمودند :
🔶🌷شیعه و سنی بر کریم بودن امام حسن علیه السلام هم‌عقیده‌اند
سوال : * این روایت‌ها را شیعیان نقل کرده‌اند و یا نویسندگان و تاریخ‌نگاران اهل سنت هم درباره کریم بودن امام حسن علیه السلام مطالبی را نوشته‌اند؟
نکته جالب توجه این است که هم شیعیان در این موضوع از امام حسن علیه السلام روایت‌ها و ماجراهایی را ثبت کرده‌اند و هم برادران اهل سنت. روایت‌های مستند شیعیان را می‌توانیم در کتاب‌های معتبری مانند کتاب اصول کافی بخوانیم که درباره سخاوت آن حضرت روایت‌های زیادی را نقل کرده‌اند.
در عین حال باید توجه کنیم که ابن کثیر که یکی از نویسندگان اهل سنت است، در کتابی به نام البدایه و النهایه ماجراهایی را نوشته که به موضوع کریم بودن امام حسن علیه السلام مربوط است. او نوشته است که غلام فقیری در گوشه‌ای از زمینی نشسته بود و با تکه نان کوچکی که داشت، هم خودش می‌خورد و هم به سگ گرسنه‌ای غذا می‌داد. امام حسن علیه السلام وقتی آن غلام را دیدند، علت این کارش را پرسیدند. غلام گفت: «من شرم دارم از اینکه از این نان بخورم و به این سگ گرسنه غذایی ندهم.» امام حسن علیه السلام صاحب تکه زمینی که غلام بر آن نشسته بود را صدا کردند. آن زمین و آن غلام را از او خریداری کردند، غلام را آزاد کرده و باغ را هم به او بخشیدند.
درواقع امام علیه السلام نه تنها خودشان اهل کرامت و بخشش بودند، حتی می‌خواستند این صفت میان مردم نشر پیدا کند و همه مردم نسبت به سایرین و حتی نسبت به حیوانات مهربان باشند.
👌کرم یعنی بخشش بدون منت و قبل از اظهار نیاز
* درباره کریم بودن امام حسن علیه السلام توضیح دادید. اما معنا و مفهوم کریم بودن چیست؟ شاید عده‌ای برداشت غلطی از این خصلت داشته باشند که یا از این کار دوری کنند و یا چنان اهل بخشش باشند که زندگی و امور معیشت خودشان به مخاطره بیفتد.
خداوند متعال در قرآن کریم تأکید می‌فرماید که: «وَ لَا تَجْعَلْ یَدَکَ مَغْلُولَةً إِلَى عُنُقِکَ وَلَا تَبْسُطْهَا کُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُومًا مَحْسُورًا» به این معنی که نه آن طور دستت را مشت کن و در کمک و نیکی کردن به مخلوقات خدا تنگ‌نظر باش و نه دستت را باز کن و دارایی‌هایت را از دست بده که خودت به تنگدستی بیفتی. مفهوم کریم بودن در همین حوزه می‌گنجد.
کریم بودن به این معناست که قبل از اینکه شخص نیازمند اظهار نیاز کند، فرد کریم یا از روی نشانه‌های موجود پی به نیاز طرف مقابل می‌برد و یا طبع کریمانه و هوش او این نیاز را درک کرده و به یاری او می‌رود. البته کار در همین مقطع باقی نمی‌ماند. چون بسیاری از مردم متوجه نیاز نیازمندان می‌شوند، اما باید اقدام کرده و قبل از اینکه شخص عزت‌نفس خودش را زیر پا بگذارد به یاری او می‌رود. امام حسن علیه السلام این‌گونه به مردم نیازمند کمک می‌کردند که به کریم بودن شناخته شده‌اند. چون عزت‌نفس مردم برای ایشان ارزش و جایگاه والایی داشت و به آن توجه می‌کردند. بنابراین صبر نمی‌کردند تا فرد محتاج دهان باز کند و نیازش را بگوید، بلکه پیش از گفتن او به کمکش می‌رفتند و با نوعی برخورد بزرگوارانه و دوستانه نیازش را برطرف می‌کردند.
* بنابراین آیا می‌توان نتیجه گرفت که کمک کردن بدون منت گذاشتن و آزار و اذیت مفهومی از کریم بودن است؟
درست است. همان طور که امام حسن علیه السلام به عنوان کریم اهل بیت علیهم السلام، به نیازمندان طوری کمک می‌کردند که عزت‌نفس آن‌ها خدشه‌دار نشود و در عین حال بدون منت گذاشتن و بی‌هیچ آزار و اذیتی آن‌ها را یاری می‌کردند، معنای کریم بودن را می‌توانیم درک کنیم.
در سیره امام حسن علیه السلام می‌خوانیم که زمانی شخصی وارد مسجد شده و از مردم کمک خواست. امام علیه السلام او را به خانه خود دعوت کردند. ایشان در حالی به آن نیازمند کمک کردند که خودشان پشت در بودند و دست مبارک را از لای در بیرون آورده و دینارها را در دست فقیر گذاشتند تا مبادا آن مرد فقیر از گرفتن دینارها احساس خجالت کند.
حتی زمانی که دیگران دلیل این نوع رفتار را از امام حسن علیه السلام می‌پرسند، ایشان جواب می‌دهند که «خوف آن داشتم که آن مرد در آن لحظه با من چشم در چشم شده و احساس شرمندگی کند.»
* این نوع رفتار را می‌توان مصداقی از آیه شریفه «لاتبطلوا صدقاتکم بالمن و الأذی» دانست؟
بله. قرآن کریم به ما توصیه می‌کند که کمک‌ها و صدقه‌های خود را با منت و آزار باطل نکنید. درواقع اگر به کسی کمکی کردیم و او را به دلیل این کمک آزار و اذیت کردیم، درواقع کمک و کار خیر خودمان را باطل کرده‌ایم.
مصداق رعایت این آیه شریفه همین سیره امام حسن علیه السلام است که به شدت مراقب بودند مبادا کسی که از ایشان کمکی دریافت می‌کند، ناراحت و
یا اذیت شود. حتی مراقب بودند مبادا طرف مقابل حس شرمساری و خجالت داشته باشد.
@mamduhi_ir