نکتههای سورۀ نساء - آیۀ ۳۴:
«قوام» به کسی گفته میشود که تدبیر و اصلاح دیگری را بر عهده دارد.
«نشوز» از «نشز» بهمعنای زمین بلند و به سرکشی و بلندپروازی نیز گفته میشود.
شرط سرپرستی و مدیریّت، لیاقت تأمین و اداره زندگی است و به این جهت، مردان نه تنها در امور خانواده، بلکه در امور اجتماعی، قضاوت و جنگ نیز بر زنان مقدّماند، «بِما فَضَّلَ اللَّهُ»، «وَ بِما أَنْفَقُوا» و به این خاطر نفرمود:«قوامون علی ازواجهم»، زیرا که مسئلۀ زوجیّت مخصوص زناشویی است و خدا این برتری را مخصوص خانه قرار نداده است.
گرچه برخی زنان، در توان بدنی یا درآمد مالی برترند، ولی در قانون و برنامه، باید عموم را مراعات کرد، نه افراد نادر را.
برای جملۀ «حافِظاتٌ لِلْغَیْبِ بِما حَفِظَ اللَّهُ» معانی گوناگونی است:
الف: زنان، آنچه را خدا خواهان حفظ آن است، حفظ نمایند؛
ب: زنان، حقوق شوهران را حفظ کنند، همانگونه که خدا حقوق زنان را در سایۀ تکالیفی که بر مرد نهاده، حفظ کرده است؛
ج: زنان حافظ هستند؛ ولی این توفیق را از حفظ الهی دارند.
وقتی راههای مسالمتآمیز سود نبخشید، یا باید دست از انجام وظیفه کشید، یا باید در صورت تأثیر نداشتن موعظه و قهر، خشونت به خرج داد. به گفتۀ روانشناسان، بعضی افراد، حالت مازوشیسم (آزادطلبی) پیدا میکنند که تنبیه مختصر بدنی، برایشان همچون مرهم است. در تنبیهات بدنی هم، اسلام سفارش کرده که نباید به مرحلۀ کبودی جسم یا زخمیشدن بدن برسد. بهعلاوه، مرد متخلّف هم گاهی توسط قاضی تنبیه بدنی میشود.
رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله فرمود: کتک شما نباید به نحوی باشد که اثر آن در جسم زن نمودی داشته باشد، یا کتک نشانه خودنمایی و اظهار قدرت مرد باشد که زهر چشمی بگیرد. «ضربا غیر مبرج» (تفسیر طبری، ج ۵، ص ۶۸ و درّ المنثور، ج ۲، ص ۵۲۲) امام صادق علیهالسّلام فرمودند: نشوز زن آن است که در فراش (همبستر شدن) از شوهر تبعیّت نکند و مقصود از «اضْرِبُوهُنَّ»، زدن با چوب مسواک و شبیه آن است، زدنی که از روی رفق و دوستی باشد. (من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۵۲۱)