💠 سه الگوی روشی در تفقه به طور کلی سه کلان الگوی روشی در بررسی و تحلیل موضوعات وجود دارد: 1. روش انتزاعی و انفرادی 2. روش مجموعه نگر و نظام مند (سیستمی) 3. روش تکاملی و فرایندی. این سه الگوی پایه در مطالعه و بررسی هر مساله، به نتایج متفاوتی منتهی می شود که می تواند دیدگاه ها و پیشنهادات مختلف روشی را دسته بندی کرده، آنها را مقایسه پذیر نماید و اختلاف و تمایز آنها را روشن سازد. 1. روش انتزاعی و انفرادی روش انتزاعی، موضوع را فارغ از روابط و نسبت هایش مورد دقت قرار داده و توصیف می کند. در این روش که با یک نحوه ذات نگری تناسب دارد، موضوعات به صورت مستقل از یکدیگر مورد توجه و مطالعه قرار می گیرد، به گونه ای که هویت و آثار هریک از موضوعات به درون و ذات آنها بازگشت دارد و تأثیرات موضوعات بر یکدیگر عارضی و متأخر از مرتبه ذات آنهاست. این روش با مقیاس فردی از مساله تناسب دارد به نحوی که مجموعه ها را نیز به ذوات افراد منحل کرده و وحدت و ترکیب آنها را اعتباری و صوری تحلیل می کند. 2. روش مجموعه نگر و نظام مند روش مجموعه نگر سعی دارد با نگاه کلان به موضوع، روابط و نسبت های موضوع را ملاحظه کرده و موضوع را در نظام شامل و مشمول آن شناسایی کند و از این طریق به تصویری نظام مند از مجموعه موضوعات دست یابد. طبق این روش، هریک از عناصر، عضوی از یک مجموعه شامل هستند که عناصر مختلف به نحو ترکیبی شکل گرفته اند، به گونه ای که در یکدیگر تأثیر و تأثر دارند. بر این اساس مطالعه و ملاحظه یک عنصر به تنهایی و مستقل از دیگر عناصر، ناقص بوده و ملاحظه روابط و نسبت ها ضروری است. 3. روش تکاملی و فرایندی روش تکاملی از مقیاس و منظر «تکامل و توسعه» به موضوع می نگرد که علاوه بر مجموعه نگری، تغییر و حرکت را نیز لحاظ می کند. در این صورت موضوع را به صورت یک مجموعه مرکبِ در حال تغییر در نظر می گیرد و از فرایند تغییر و تحول آن مجموعه برای هدایت آن به سمت نقطه مطلوب سخن می گوید. از این منظر، نظام را نمی بایست ساکن و ایستا فرض کرد بلکه تعین موضوعات و ترکیب آنها در نظام، متغیر و متحول است و لذا یک سیر و فرایند حرکتی پیدا می کند. در این صورت مدیریت این تغییر و تحولات و راهبری حرکت در مسیر نیل به مقصد مطلوب اهمیت دارد که از طریق تصرف در نظام موجود صورت می پذیرد. این تصرف می بایست مبتنی بر محاسبات پیچیده ای باشد که تمام شرایط درونی و محیطی نظام را لحاظ کرده و متناسب با آن برنامه حرکت نظام را عرضه کند. برنامه حرکت موجب می شود که نظام در مسیر نیل به اهداف مورد نظر و وصول به مقصد مطلوب دائماً بهینه سازی شده و در هر مرحله تعیّن جدیدی پیدا کند. بنابراین در روش مجموعه نگر، عنصر «روابط و نسبت ها» و در روش تکاملی، عنصر «حرکت و تغییر» محوریت پیدا می کند. 🏠@feghhevelaee