«يَتوفّى » از «وَفى » به معناى دريافت كامل امرى است و در مورد مرگ به معناى گرفتن جان به طور كامل است. سؤال: در آيه ى 61 سوره ى انعام مى فرمايد: «توفّته رسلنا» فرشتگان ما جان را مى گيرند و در آيه ى 11 سوره ى سجده مى فرمايد: «يتوفّاكم ملك الموت» ملك الموت جان شما را مى گيرد و اين آيه مى فرمايد: خدا جان ها را مى گيرد، كدام صحيح است؟ پاسخ: امام صادق عليه السلام فرمود: خداوند براى عزرائيل «ملك الموت» ياورانى از فرشتگان قرار داده است كه جان مردم را مى گيرند و تحويل او مى دهند و او جان ها را با آنچه شخصاً قبض كرده به خدا تحويل مى دهد. در حديث مى خوانيم: به هنگام خواب روح در بدن مى ماند ولى نفس به آسمان مى رود و رابطه ميان نفس و روح مثل رابطه خورشيد و شعاع خورشيد است. اگر خدا بخواهد و مرگش رسيده باشد روح نيز از بدن جدا و به نفس مى پيوندد وگرنه نفس از آسمان نازل و به روح ملحق مى شود. سؤال: هنگام مرگ كه روح از بدن جدا مى شود كجا مى رود؟ پاسخ: هنگام مرگ، روح به بدنى مثل همين بدن كه نامش قالب مثالى است ملحق و در برزخ با آن بدن، كامياب يا عذاب مى شود و در خواب نيز، روح با همان بدن سبك و قالب مثالى رؤيا مى بيند و به اطراف مى رود. جسم انسان در حكم يك اتومبيل و روح در حكم راننده ى آن است؛ گاهى هم ماشين روشن است و هم راننده پشت فرمان، كه اين، حالت بيدارى است. گاهى ماشين روشن است ولى راننده پياده مى شود و مى رود كه اين حالت خواب است. زيرا قلب و معده و كليه كار مى كنند ولى روح جدا مى شود و به بَدَنى مشابه ملحق شده و به اطراف مى رود. اين همان بدنى است كه ما در رؤياهاى خود با آن سير و سفر مى كنيم و قالب مثالى نام گذارى شده و به قدرى سبك و چابك است كه بدون واسطه مى تواند در آسمان ها پرواز و در اقيانوس ها شنا و در يك لحظه به اطراف دنيا برود. گاهى هم ماشين خاموش و هم راننده جدا مى شود كه اين حالت مرگ است. در سخنان پيشوايان دينى نيز مرگ و قيامت، به خواب و بيدارى مثال زده شده است. در حديث مى خوانيم: «كما تنومون تموتون» همان گونه كه مى خوابيد مى ميريد و همان گونه كه بيدار مى شويد زنده مى گرديد. لقمانِ حكيم به فرزندش مى گفت: اگر قدرت داشتى خواب و بيدارى را از خود دور كنى خواهى توانست مرگ و معاد را هم از خود دور نمايى.