✅ به نام خدای مهربان
✅ زندگی عباس بن علی (ع) در یک نگاه (20)
عباس(ع) در فرهنگ شیعه
مشهور است که شیعیان ارتباط عاطفی زیادی با حضرت عباس(ع) دارند و بعد از چهارده معصوم(ع) برای او بالاترین مقام را قائلاند. (بغدادی، العباس، ۱۴۳۳ق، ص۱۴۹) محمد بغدادی یک فصل از کتابش را به ارتباط شیعیان و ابوالفضل(ع) اختصاص داده است و شدت علاقه و محبت شیعیان به عباس(ع) را بسیار روشن و واضح دانسته است. (بغدادی، العباس، ۱۴۳۳ق، ص۱۴۹) این ارتباط باعث شده است که حضرت عباس در فرهنگ شیعه جایگاه مهمی در توسلات، عزاداریها و نمادسازیها داشته باشد.
عزاداری روز تاسوعا
در مراسم مذهبی دهه محرم، نهم محرم به عنوان روز تاسوعا به عزاداری برای حضرت عباس (ع) اختصاص دارد که پس از روز عاشورا، مهمترین زمان برگزاری عزاداری شیعیان در مساجد، هیئتها و تکیهها به حساب میآید. این روز در ایران و برخی از کشورهای اسلامی تعطیل است. (مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۱۱۰) یکی از برنامههایی که همواره در این مراسم برگزار میشود خواندن «دو دمه» معروفی است که در آن عزاداران حسینی به دو دسته تقسیم میشوند و یک دسته مصراع اول و دسته دیگر مصراع دوم را میخوانند.
ای اهل حرم میر و علمدار نیامد، علمدار نیامد
سقای حسین(س) سید و سالار نیامد، علمدار نیامد
هر ساله در غروب روز هشتم محرم، جمعیت زیادی از عزاداران در فاصله حسینیه اعظم زنجان تا امامزاده سید ابراهیم این شهر جمع میشوند و نوحهخوانی و عزاداری میکنند. این مراسم به عنوان یکی از میراثهای معنوی ایران ثبت شده است. (باشگاه خبرنگاران جوان) امروزه اما تقریباً تمام ایران در روز نهم، عزادار شهادت این یار باوفای سیدالشهداء می شوند.
آیینها و نمادهای دیگر
• عَلَمگردانی: علم یکی از نمادهایی است که در مراسم عزاداری امام حسین(ع) برای یادآوری حضرت عباس، علمدار کربلا استفاده میشود. (مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۳۵۴)
• سقایی: یکی از آیینهای منقبتخوانی است که در ایام عزاداری به ویژه تاسوعا و عاشورا در ایران برگزار میشود. این آیین گاهی به صورت نوحهخوانی جمعی و گاهی به صورت سیراب کردن تشنگان در مسیر عزاداریها و در هیئتهای مذهبی برگزار میشود؛ در صورت اول اشعار و نوحههای مخصوصی دارد و در صورت دوم نیز سقاها لباسی مخصوص میپوشند و با کوزه یا مشک، عزاداران را سیراب میکنند. (مظاهری، فرهنگ سوگ شیعی، ۱۳۹۵ش، ص۲۸۱ - ربانی خلخالی، چهره درخشان قمر بنیهاشم، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۱۸۲)
به عنوان نمونه، سقایان سروستان فارس این اشعار را میخوانند:
آبی بنوش و لعنت حق بر یزید کن
جان را فدای مرقد شاه شهید کن (وبگاه مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی)
فرهنگ سقایی در بسیاری از شهرهای شیعهنشین عراق و ایران رایج است (ربانی خلخالی، چهره درخشان قمر بنیهاشم، ۱۳۸۶ش، ج۳، ص۱۸۲) و تأثیر فرهنگ سقایی در سقاخانههای متعددی که به نام حضرت عباس ساخته شده قابل مشاهده است. (کلباسی، خصائص العباسیه، ۱۳۸۷ش، ص۲۱۳)
• قسم خوردن به حضرت عباس(ع): قسم خوردن به حضرت عباس در میان شیعیان و حتی اهل سنت امری رایج است، به طوری که به نقل برخی، بسیاری از شیعیان برای پایان دادن به نزاعهای خود به حضرت عباس قسم میخورند. و برخی تنها سوگند واقعی را همین سوگند به نام عباس میدانند. (چلکوسکی، «عباس جوانمرد دلیر»، ص۳۷۵)
برخی از اقوام شیعه، عهدها، پیمانها، معاملات و قراردادهای خود را با قسم خوردن به حضرت عباس(ع) تثبیت و تحکیم میکنند. (بغدادی، العباس، ۱۴۳۳ق، ص۲۰) دلیل توجه ویژه به قسم حضرت عباس(ع)، شجاعت، وفاداری، غیرت، ادب و جوانمردی وی عنوان شده است. (میردریکوندی، دریای تشنه؛ تشنه دریا، ۱۳۸۲ش، ص۱۱۱)
ادامه دارد ...
✏️
@medademan
https://eitaa.com/joinchat/4259250201C60440c06cc