💠 ب) اسراف در نفس;
کسى که از نظام اعتدال خارج مىشود و با ارتکاب گناه و معصیت از حریم انسانى خود تجاوز مىکند اسرافکار است، اما اسرافکارى که مشمول پیام رحمت و امید الهى قرار گرفته است:
قل یا عبادى الذین اسرفوا على انفسهم لاتقنطوا من رحمة الله ان الله یغفر الذنوب جمیعا انه هو الغفور الرحیم. (9)
بگو اى بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده اید از رحمت خداوند نومید نشوید که خدا همه گناهان را مىآمرزد.
ملاحظه مىشود که هرگونه گناه و تجاوز از حد و مرز و حریم انسانى اسراف بر نفس شمرده مىشود.
در جاى دیگر مىبینیم، مجاهدان جنگ احد به درگاه خداوند متعال دست نیاز برمىداشتند:
و ما کان قولهم الا ان قالوا، ربنا اغفرلنا ذنوبنا و اسرافنا فى امرنا و ثبت اقدامنا وانصرنا على القوم الکافرین (10)
گفتار آنها فقط این بود که پروردگارا گناهان ما را ببخش و از تندروی هاى ما در کارها چشم بپوش، قدمهاى ما را ثابت بدار، و ما را بر جمعیت کافران پیروز بگردان.
از آیه شریفه مستفاد مىشود، آنچه از آن عدول کرده و بجا نیاورده اند اطاعت امر پیامبر(ص)، و سستى و منازعه بوده است.
هر نوع گناه ، اسراف و تجاوز از حد فطرى و طبیعى انسان است که با ارتکاب آن از مسیر اعتدال بیرون مىرود و به راه زوال و نیستى کشانده مىشود و این درست خلاف آن هدف عالى است که انبیاى الهى براى آن مبعوث شده اند. قرآن در این مورد مىفرماید:
ولقد جاءتهم رسلنا بالبینات ثم ان کثیرا منهم بعد ذلک فى الارض لمسرفون; (11)
و رسولان، با دلایل روشن به سوى بنى اسرائیل آمدند، اما بسیارى از آنها بر روى زمین تعدى و اسراف کردند. در این آیه شریفه مراد از «مسرفون» کسانى هستند که از انبیا و طریق حق تبعیت نکردند و در نتیجه این سرکشى به گناه آلوده شدند.
🔻 معیار اسراف:
احادیثى از حضرت امام صادق(ع) نقل است که در مورد اسراف به اصحاب مىفرمایند:
کمترین حد اسراف این است که لباسى را که بیرون خانه براى حفظ آبرو مىپوشى در داخل خانه نیز بپوشى یا باقیمانده آب و غذا را که در ظرف مىماند دور بریزى و یا خرما را خورده و هسته آن را دور اندازى. (12) در بعضى از احادیث آمده است که در هنگام وضو گرفتن باید مواظب باشیم که دچار اسراف نشویم و مقدار یک مد (معادل سه چهارم لیتر) آب براى وضو کفایت مىکند. و نیز در ذیل آیه شریفه 31 سوره اعراف: «کلوا و اشربوا...»
احادیثى از حضرت امام صادق(ع) نقل شده است که از آن جمله این حدیث است که «عیاشى از ابان بن تغلب» از آن حضرت نقل مىکند که مال و ثروت از آن پروردگار است که آن را در نزد مردم به امانت گذاشته است و به آنها اجازه فرموده که در حد اعتدال و میانه روى بخورند و بیاشامند و لباس بپوشند، و نکاح کنند، مرکب سوارى داشته باشند و مازاد آن را به فقراى مؤمنین ببخشند و بدین وسیله اختلافات طبقاتى را از بین ببرند و پراکندگی ها را ترمیم کنند و کسى که اینگونه عمل مىکند، آنچه را که مىخورد و مىآشامد، اعمالش مباح است و نکاح او و استفاده از مرکوبش نیز حلال مىباشد و کسى که از این حد تجاوز کند بر او حرام است و سپس فرمود که اسراف نکنید که خداوند مسرفان را دوست ندارد.
از فرمایش امام(ع) که نظرشان را به صراحت اعلام و مىفرمایند:
«من عدا ذلک کان علیه حراما» (13) حرمت اسراف به وضوح آشکار مىشود
و وقتى از حد متعادل و مشخص که در این حدیث شریف بدان تصریح شده تجاوز شد به حرمت مى انجامد و به دلیل اینگونه احادیث و یا به دلیل نهى صریح قرآن (لاتسرفوا) اسراف و تبذیر نوعى حریم شکنى و عصیان در برابر امر پروردگار و از گناهان کبیره محسوب مىشود. در حدیثى دیگر مىفرماید: «کسى که چیزى را در غیر اطاعت خدا انفاق کند او مبذر است و کسى که در راه خدا چیزى را انفاق کند او مقتصد است. (14) در این جا معلوم مىشود که بذل و بخشش اگر به قصد و نیت الهى نباشد حکم اسراف را دارد و اصولا از دید اسلام چنین عملى اخلاقى و پسندیده نیست حال که بحث اخلاقى به میان آمد متناسب است تا اشارهاى اجمالى بکنیم به این که چگونه عملى، از نظر اسلام مقبول است.
🔻 ادامه دارد 👇👇
✅ کانال محتوایی منبر طلاب🔰🔰🔰
http://eitaa.com/joinchat/3087990800Cdc959f683d