🌟نکات و اشارات🌟 🔰 نکاتی در باب تفسیر آیه ۷ سوره حجرات آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی: 🔹منبر آقا شیخ ابراهیم آیتی خیلی قابل استفاده بود. من پای منبر ایشان بودم که ایشان گفتند: بر طبق آیه «إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَی اللّٰهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهٰالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَرِیبٍ فَأُولٰئِکَ یَتُوبُ اللّٰهُ عَلَیْهِمْ وَ کٰانَ اللّٰهُ عَلِیماً حَکِیماً» (الحجرات، ۷)، توبه مختص کسانی است که از روی جهالت مرتکب کار سوء شده باشند. 🔸ایشان سپس گفتند: در اینجا اشکال شده که توبه در قبال معصیت است؛ اگر معصیت محقق شود، موضوع برای توبه وجود دارد و شرط تحقق معصیت این است که انسان یک مطلبی را بداند که خلاف شرع و امر الهی است و مرتکب شود اما اگر از روی علم نباشد معصیت نیست و بالتبع موضوع توبه نخواهد بود اما آیه به جای این که شرط توبه را ارتکاب از روی علم قرار دهد، نقطه مقابل آن که ارتکاب از روی جهل است قرار داده است. 🔹ایشان بعد از طرح این اشکال در جواب آن فرمود: جهل، مشترک بین دو معناست؛ یک معنای آن عدم العلم می‌باشد که در مقابل علم است و معنای دیگر آن در مقابل عقل است. مرحوم کلینی در کافی شریف، کتاب العقل و الجهل دارد که جهل را مقابل عقل قرار داده است. در آیه مورد نظر نیز مراد از جهالت، عدم العلم نیست بلکه مراد این است که توبه برای جایی است که انسان کاری را که عقل اجازه نمی‌دهد و بر خلاف فطرت عقلیه شخص هست به خاطر غلبه هوی و هوس انجام دهد و مرتکب معصیت و مستحق عقوبت شود. 🔸ایشان سپس فرمود: بحث دیگری که مطرح می‌شود این است که آیا عدالت خداوند اقتضا می‌کند که توبه را قبول کند؟ یا تفضل خداوند؟ آیا اگر توبه را قبول نکند خلاف عدالت الهی است؟ ایشان در جواب از این سوال گفتند: نظریه محققین این است که این کار مقتضای تفضل الهی است؛ کسی که خداوند به او قدرت و علم و انواع نعمت‌ها را داده، انبیاء را فرستاده، همه مقدمات فراهم شده، حجت را تمام کرده است و او علی رغم همه این امور، مرتکب معصیت شده است، اگر خداوند توبه‌اش را نپذیرد ذاتا و ابتداءاً خلاف عدل نیست و تنها خلاف فضل الهی است چون متفضل است می‌پذیرد اما به یک معنا خلاف عدل می‌شود. به این معنا که خداوند چون متفضل است وعده داده به اینکه من توبه را می‌پذیرم. منشأ نفس این وعده‌ دادن تفضل و متفضل بودن او است ولی بعد که این وعده را داد خلف وعده کردن خلاف عدل الهی است. بنابراین عدم پذیرش توبه مستقیماً خلاف عدل نیست بلکه مقدمه‌اش فضل است و بعد بالواسطه عدل می‌شود و تعبیر قرآن نیز خاص است «لله علیّ» دارد. خداوند متعال خودش را به این کار الزام می‌کند که یک مرحله بالاتر از تفضّل است. ▪️خارج اصول فقه، جلسه اول، ۹۵/۹/۱۴ #نکات_اشارات #تفسیر ___ 🌐کانال مرکز فقهی امام محمدباقر علیه السلام 👉@mfeqhi