تحلیل حدیث باهتوهم
محمد جواد حیدری
متاسفانه افراد افراطی با تمسک به حدیث باهتوهم تندی می کنند وبه جای تعامل با نظریه رقیب تقابل می کنند وبهتان می زنند در حالی که به قول شیخ انصاری بهت به معنای بهتان نیست
ما یک حدیثی داریم که: هرگاه اهل بدعت را دیدید «فَباهِتوهُم». این «باهِتوهُم» از ماده «بَهَتَ» است. ماده «بَهَتَ» در دو مورد به کار برده میشود؛ یکی در مورد مبهوتکردن، محکومکردن و متحیرساختن.
در قرآن آمده است که حضرت ابراهیم با آن جبار زمان خودش که مباحثه کرد، در نهایت امر «فَبُهِتَ الَّذی کَفَر»، یعنی مقابل منطق ابراهیم درماند، مبهوت شد، محکوم شد، مفتضح شد.
شیخ انصاری تصریح میکند معنای اینکه اگر با اهل بدعت روبهرو شدید «باهِتوُهُمْ»، یعنی با منطق قوی با آنها روبهرو شوید و مبهوتشان بکنید؛ آنچنان که ابراهیم با نمرود زمان خودش مباحثه کرد و مبهوتش کرد؛ «فَبُهِتَ الَّذی کَفَر». با منطق وارد بشوید مردم بفهمند اینها اهل بدعت هستند. دروغ میگویند. محکومشان کنید. مباحثه بکنید با آنها.
یک عده از این [حدیث] اینجور استفاده کردهاند. گفتهاند: اگر اهل بدعت را دیدید، اینجا دیگر دروغگفتن جایز است، هر نسبتی میخواهید به اینها بدهید، هر دروغی میخواهید ببندید، ببندید. یعنی برای کوباندن اهل بدعت (که هدف مقدس است)، از این وسیله نامقدس (یعنی دروغبستن) استفاده کنید.
آدمهای ناحسابی گاهی وقتها دنبال بهانه هستند؛ آقا مکائد نفس عجیب است. مکرهای نفس اماره عجیب است. انسان گاهی آنچنان نفسش مکر میکند که خودش هم نمیفهمد.
بعضی مردم دنبال بهانه هستند برای بد مستی؛ [میگویند:] اهل بدعت را به ما اجازه دادهاند هر دروغی که دلمان بخواهد برای آنها جعل بکنیم. بعد با هر کسی که دندان پیدا میکند و کینه شخصی پیدا میکند، فورا یک نسبتی به او میدهد و یک تهمتی به او میزند. بعد میگوید خب او اهل بدعت است. آنوقت شروع میکند به جعلکردن، به دروغگفتن، به تهمتزدن. چرا؟ میگوید به ما اجازه دادهاند! آنوقت شما ببینید بر سر دین چه میآید!
استاد مرتضی مطهری بابیان برنظریه شیخ انصاری تاکید دارند