🔸روایت داریم «حلال محمد حلال الی یوم القیامة و حرامه حرام الی یوم القیامة». در زمان معصومان که مردم به برخی از ماهی‌ها نگاه می‌کردند می‌گفتند که پولک ندارد و حرام است اما اکنون که علم پیشرفت کرده و با میکروسکوپ ساخته شده فلس را می‌بینند و می‌گویند که حلال است. 🔻آیا می‌تواند چیزی در زمانی حرام باشد و در زمان دیگر حرام باشد؟ ✍️حضرت آیت الله محسن فقیهی دامت برکاته : 🔹چنین چیزی اشکال ندارد. مرحوم امام خمینی نیز زمان و مکان را دخیل در حکم می‌دانست. 🔹برخی از چیزها را در گذشته مضر نمی‌دانستند اما با پیشرفت علم، معلوم شد که ضرر دارد، حال که ضررش معلوم شد، حرام می‌شود. 🔹مرحوم آیت‌الله العظمی خوانساری در زمان گذشته، سیگار می‌کشید و پس از مدتی، پزشکان گفتند که برای شما ضرر دارد و ایشان، سیگار را کنار گذاشت. 🔹وقتی تشخیص دادیم که چیزی ضرر دارد، باید آن را کنار بگذاریم. این‌گونه نیست که چیز حرامی حلال شده یا حلالی حرام شده است بلکه کشف می‌شود که واقعیت چه بوده است. در زمان گذشته که معلوم نبود فلس دارد و علم غیب هم نبود، آن را حرام می‌دانستند اما حال که علم، پیشرفت کرده و پولک آن دیده شده، حکم به حلیت می‌شود. 🔺خلاصه از درس فقه معاصر آیت الله فقیهی دامت برکاته(1401/09/22) 🆔 @mohsenfaghihi