درسهایی از قرآن: جلسه سی ام،‌ تعریف مخرج: مخرج در لغت یعنی محل خروج و در تجوید یعنی محل خروج حروف. محل مزبور را که هوا در آن به حرف تبدیل می شود مخرج حرف می نامند. مانند زبان کوچک، بزرگ‌ که از تماس آن دو با یکدیگر دو حرف(قاف) و (کاف)‌ خارج می شود. تعداد مخارج: به اختلاف ذکر شده بعضی ۱۴ مخرج و برخی ۱۶ مخرج و تعدادی ۱۷ مخرج ذکر نموده اند که ما از این میان به قول (ابن الجزری ) که تعداد را هفده (۱۷) عدد ذکر کرده بسنده می کنیم. کلیه حروف از پنج (۵ موضع)‌ در دستگاه تکلم خارج می شود. ۱-موضع جَوف--۲- موضع حَلق---۳- موضع لسان--۴- موضع شَفَتَین--۵- موضع خَیشُوم. در هر موضع از یک تا چند مخرج برای حروف وجود دارد. ترتیب شمارش و نام گذاری مخارج حروف از سمت ریه ها بسوی دهان است. و از (جوف) و سپس(حنجره) آغاز و آنگاه مخارج بعدی را شمرده اند تا به جلوی دهان برسد و نا تیز به همین ترتیب بشرح مخارج می پردازیم. ادامه مخرج جلسه آینده، پایان درس سی ام.