📚شفاء الصدور في شرح زيارة العاشور 1⃣ السلام عليك يا ابا عبد الله شرح این کلمه مبارکه در دو مقام است: مقام اول :تفسیر لفظ سلام مقام ثاني : در لفظ ابوعبدالله ◾️مقام اول : تفسیر سلام برای هر طائفه ای، ادب و عادتی است که هنگام تلاقی و تخاطب، به آن رفتار می‌کنند. عرب، با جمله ( حیّاك الله) این ادب را محقق میکرده است اما تحیت اسلام، (سلام) است‌؛ چنانچه از تفسیر آیه شریفه (ولاتقولوا لمن القی الیکم السلام لست مؤمنا) به دست می‌آید (ر‌ک مجمع البیان ج3، ص229). ▪️در معنی سلام در مقام تحیت، سه وجه عمده مطرح است : 🔘اول:سلام اسم خداوند عزوجل است و معنای سلام علیک این است که خداوند حافظ تو باشد 🔘دوم:سلام مصدر باب تفعيل است به معنای تسليم 🔘سوم:سلام مصدر مجرد است به معنای سلامت. وجه اخیر اقوی و أظهر است و اشکال وجه اول آن است که لفظ (علیك) بنفسه مفید معنای حفظ نیست و تقدیر نیز خلاف اصل است. همچنین این جمله با سائر تراکیب سلام یک معنا دارد و با این وجود چنین وجهی در مثل سلام الله عليك و بلغ اليه سلامي محتمل نیست ▪️اما کلمه سلام در لغت، معانی متعدد دارد که اصل معنایی آن، سلامتی است. از جمله استعمالات آن می‌توان اشاره کرد به: 🔘سلام به معنای سنگ مخصوص که به صلابت ممتاز است 🔘درخت سخت که این دو مورد به وضوح جهت سلامت در آن دیده شده 🔘رود دجله که وجه سلامت در آن، آب سالم الطبع آن می‌باشد و مویداتی بر این امر در احادیث و اشعار عرب وجود دارد 🔘دلو دسته دار که سالم از عافات است سلم نام دارد 🔘تسمیه الله تعالی به سلام نیز از همین جهت است که همه موجودات را از بلایا و آفات حفظ می‌کند. یا از این جهت است که همه مستعدين را از مراتب مواد امکانیة به تربیت آفتاب رحمت رحمانیة که از قاف تا قاف هر دو جهان تافته به درجه کمال استعداد و قابلیت خود می‌رساند و از موانع و صوارف به سلامت نگاه داشته به سر حد مستعد له إيصال می‌فرماید يا از این جهت است که ذات مقدسش به جهت تعالی از افق حدوث و امکان از جميع نقایص سالم است. و این تفسیر حدیث شریف است که فرمودند :هو السلام و منه السلام و اليه السلام. في الجملة روشن شد که معنای سلام، سلامتی و آسایش است و علیك مفید شمول و احاطه است ▪️اما در وجه ترجیح این تحیت بر حیاك الله، اموری از بیانات علما استفاده شده است که برخی بیان می‌گردد : 🔘در تحيات دیگر دعا به کمال خاص بود مثلا حیات، اما این تحیت اخبار به سلامت و طارد جمیع آفات است 🔘رسم جاهلی این بود که گه‌گاه بر هم میتاختند و تحيات مرسوم مانند سلام نص بر تامین خاطر نبود که مایه آرامش قلب مخاطب شود 🔘حیاك الله جمله دعایی است و استجابت دعا واجب نیست و محتمل است که محقق نشود، فلذا موجب سکون نفس سامع نمی‌شود بخلاف سلام علیک که جمله خبریه است و مقتضای اخبار، تحقق سلامت و انس است، فتفطن! 🔘علماء اخلاق گفته اند که جبلی هر حیوانی و از جمله آن است انسان، این است که به حکم غلبه هیولی و شدت تعلق به ماده و عالم فساد، میل به شرور دارند فلذاست که غالب حیوانات در تلاقی از یکدیگر فرار می‌کنند چه این که اگر اصل خير بود باید طبعا، طالب دیگری میشد یا توقف می‌کرد حال آنکه فرار غالب است فلذا از جهت دفع المفسدة اولی من جلب المنفعة، در ابتدای تلاقي اهم مهمات، تأمين یکدیگر است تا فارغ البال به لوازم ملاقات رفتار کنند 🔘لفظ سلام، اسم خداوند است و اگر چه این معنا مراد نیست کما مضي، لکن به جهت برکت و شرافت این اسم در تحیت، بیان می‌شود و همچنین موهم اراده این معناست فلذا سرور در قلب مخاطب ایجاد می‌شود و احادیثی موافق این وجه وارد است 🔘لفظ سلام تحيتي است که ملائکه به مؤمنین در حین ورود به بهشت وهمچنین به خلیل الله داشته اند 🔘تحیت خداوند است به انبیاء و آل رسول و مومنین در مواضع متعددة 🔘وجهي بر مسلک خطابه نه تحقیق که فخر رازی به آن اشاره کرده است و آن اینکه هر انسان به جهت تزاحم جنود علم و جهل و تعارض قوتین ملکوتیه و حیوانیه و چالش نفس و عقل، همیشه در ملک وجودش غوغا و آشوب است چناچه گفته اند : "جان کشیده سوی بالا بال ها تن زده اندر زمین چنگال ها میل جان اندر علوم و در شرف میل تن در کسب آب است و علف" لهذا اگر خبر سلامتی بشنود بشارت به آسایش و راحت خواهد یافت و اماره غلبه جنود ملکوتیه و انقهار قوة غضب و شهوت در تحت قوه عقل است. به همین لطیفه برخی ترجیح داده اند که در خطاب، السلام علیکم بگویند که خطاب به جميع قوای نفس باشد و البته این دقیقه را در جایی باید لحاظ کرد که کثرت قوای نفس در مخاطب محفوظ باشد نه در مقابل اولیاء و انبیاء علیهم السلام که به تجلی وحدت حقه، کثرات خود را فانی کرده اند و یک دل و یک جهت به جانب قدس متوجه اند فلذاست که در زیارات در خطاب به یک نفر همیشه خطاب مفرد است فتفطن و اغتنم. #شفاء_الصدور #محرم