روزه رمضان و تقویت سیستم ایمنی بدن در مقابل سرایت بیماری‌ها: علم چه می‌گوید؟
دکتر معز الاسلام عزت فارس، دانشیار در تغذیه‌ی درمانی و رژیم غذایی
(مقاله‌ای که در حدود صد مجله علمی جهانی منتشر شده است)
اگر بگوییم بشر در حالت کنونی در یکی از لحظات و مراحل حساس تاریخی و در موقفی قرار دارد که در تاریخ بشر بی‌سابقه بوده است، مبالغه نکرده‌ایم. ویروس کرونا (که نام علمی آن SARS-CoV-2 و مسبِب بیماری COVID-19 است) جهان را با چالش‌های جدّی مواجه کرده و باعث شده است تا همه‌ی جهانیان به گونه‌ی گروهی و با جدیتِ تمام، تلاش کنند راهی برای مدیریت این ویروس و آثار ویرانگر آن بیابند. این ویروس دشمنی است سرسخت. هرچند با چشم دیده نمی‌شود، اما دلایل وجود و آثار ویرانگر آن بر زندگی و اقتصاد و جامعه، به حدی زیاد است که قابل انکار و چشم‌پوشی نیست.
با نزدیک شدن ماه مبارک رمضان، فتواها، و به تعبیر دقیق‌تر، ادعاهایی سر برآورده است. چرا که فتوای شرعی بر بنیاد قواعد ثابت و حقایق محکم و یا دست کم بر حقایقی که به گمان غالب درستی آن ثابت باشد، استوار است، نه بر گمانه‌زنی و احتمال محض. ادعاهایی که در آن‌ها خوردن روزه به عموم مردم در رمضان پیش رو، جایز و مباح تلقی شده است. به این دلیل که احتمال دارد روزه بر سیستم ایمنی بدن تأثیر منفی داشته باشد و خطر سرایت این بیماریِ خطرناک را افزایش دهد و سرانجام این بحران بیش از پیش چالش‌برانگیز شود.
از آن جایی که این ادعاها متوجه یکی از مسایل فقهی و شرعی و عبادی است، نمی‌توان آن را بدون دلیل قاطع علمی پذیرفت و به آن تسلیم شد و این شعیره‌ی بزرگ و عبادت ارجمندی را که مردم همهساله با شور و اشتیاق انتظار آن را می‌کشند، تعطیل کرد.
هم‌چنانی که نقد و نقض این ادعاها نیز نیازمند دلیل علمی است. دلیل علمی‌ای که احتمال ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن و احتمال گسترش ویروس را در نتیجه‌ی روزه، نفی و رد کند.
با بررسی تمام پژوهش‌های علمی و معتمدی که در مجله‌های علمی و معروف دنیا نشر شده است و به سیستم ایمنی بدن و انواع و اقسام روزه‌ها، که روزه‌ی رمضان یکی از آن‌هاست ارتباط دارد، درمی‌یابیم که این پژوهش‌ها از ابعاد مختلف، روزه و سیستم ایمنی بدن را مورد بررسی قرار داده است و این پژوهش‌ها را به گونه‌ی زیر می‌توان خلاصه کرد:
🔻پژوهش‌های علمی‌ای که روزه‌ی افراد سالم و بیمارِ بالغ محل بررسی آن‌هاست و از مهم‌ترین این‌ها، پژوهشی است که ما سال 2009 آن را انجام دادیم و سال 2012 در مجله‌ی پژوهش‌های تغذیه منتشر شد. پژوهش به گونه‌ای بود که تأثیر روزه‌ی مقطعی در ماه رمضان بر پنجاه مرد و زن سالم و بیمارِ بالغ بررسی شد.
با بررسی نتایج این پژوهش روشن شد که روزه هیچ گونه تغییر منفی بر سیستم ایمنی بدن افراد مورد بررسی شده، به جا نگذاشته است. (1)
🔻نتایج این پژوهش، با پژوهش دیگری که در این زمینه بر 120 فرد سالم اجرا شد، تأیید شد و نتایج این پژوهش نیز نشان داد که روزه هیچ تأثیر منفی بر سیستم ایمنی بدن ندارد. (2)
🔻پژوهش سوم و مشابه نیز بر 21 فرد سالم اجرا شد و نتایج آن نشان می‌دهد که روزه‌ی رمضان، هیچ تأثیر منفی بر سلول‌های سفید خون (از نوع Neutrophils=نوتروفیل) که وظیفه‌ی آن حمایت بدن در مقابل سرایت بیماری‌ها به ویژه باکتری است، ندارد. (3)
🔻به دلیل کثرت پژوهش‌های علمی پیرامون اثر روزه‌ی رمضان بر سیستم ایمنی بدن، 45 پژوهش علمی در این زمینه، مرور و بررسی شد. مرور و بررسی علمی این پژوهش‌های منتشر شده، نشان داد که روزه هیچ تأثیر منفی بر سیستم ایمنی بدن افراد سالم ندارد و خطر ابتلا به بیماری‌های مسری را نیز افزایش نمی‌دهد. همچنان این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که روزه، سیستم ایمنی بیماران با مشکلات تنگی نفس (آسم و...) را نیز ضعیف نمی‌کند. (4)
🔻مرور و مطالعه‌ی پژوهش‌های علمی دیگر نشان می‌دهد که روزه‌های مختلف، به استثنای روزه‌ی رمضان، نشان داد که روزه‌ی مقطعی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تقویت کند. (5)
🔻شاید از مهم‌ترین پژوهش‌های مرتبط با روزه و سیستم ایمنی بدن، پژوهشی باشد که تأثیر روزه‌ی رمضان را بر مکانیسم منع اکسیداسیون و مقابله با التهاب، مورد بررسی قرار داده است. روشن است که افزایش التهاب و اکسیداسیون باعث ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود. تیم تحقیقاتی ما معلومات 12 پژوهش علمی را (که شامل 311 فرد روزه‌دار بالغ می‌باشد) جمع و تحلیل کردند. این پژوهش‌ها اثر روزه‌ی رمضان را بر عوامل منع اکسیداسیون و التهاب به بررسی گرفته است. نتایج این تحلیل نشان می‌دهد که در اخیر ماه رمضان، شاخص‌های اکسیداسیون و التهاب به گونه‌ی قابل ملاحظه‌ای در افراد مورد بحث کاهش یافته است. (6)
[پژوهش‌های دیگری نیز در متن اصلی، بررسی شده بود که مترجم نخواست با ذکر آن‌ها نوشته بیش از این به درازا کشانده شود. اما مراجع این پژوهش‌ها در زیر آورده می‌شود]
ادامه دارد...
☑️ @naghdeelhad