ادامه شرح حکمت ۱۲۰ نهج البلاغه بذل و بخشش آنان در زندگى امير مؤمنان كه هزار برده را با دسترنج خود آزاد كرد و در ركوع نماز انگشتر گران قيمتى را به سائل داد و آيه در مدح او نازل شد و در زندگى بانوى اسلام فاطمه زهرا(عليها السلام) كه پيراهن شب زفافش را به سائل تقديم كرد و در زندگى امام حسن(عليه السلام) كه در طول عمر خود چند بار تمام اموالش را ميان خود و نيازمندان تنصيف نمود و همچنين در زندگى امام صادق(عليه السلام) كه بخشى از اموال خود را به دست يكى از شيعيان سپرده بود تا اگر اختلافى در ميان شيعيان در باره مسائل مالى ببيند مبلغ مورد اختلاف را از اموال او بپردازد و ميان آنها صلح و صفا برقرار سازد معروف است. كوتاه سخن اين كه تاريخ اسلام كه به دست دوست و دشمن نوشته شده شاهد گوياى سخنان فشرده و پرمعنايى است كه امام(عليه السلام) در اين كلام حكمت آميز خود بيان فرموده است. در اينجا اين سؤال مطرح مى شود كه چگونه امام(عليه السلام) قبيله اى را به طور عموم زير سؤال مى برد و آنها را آشكارا مذمت و نكوهش مى كند در حالى كه از نظر شرع اسلام چنين كارى مناسب به نظر نمى رسد. پاسخ اين سؤال روشن است. اولاً اين گونه حكم هاى عام ناظر به عموم نيست، بلكه ناظر به غالب افراد است. مثلاً وقتى مى گوييم: جوانان جسور و سركش اند مفهومش اين نيست كه همه بدون استثنا چنين اند و يا اين سخن كه پيران پخته و پرتجربه اند دليل وجود اين صفت در تمام افراد كهن سال نيست. ثانياً ابراز صفات مخفى و پنهان اشكال دارد اما صفات آشكار كه افراد نمونه هاى آن را در اين قبايل آشكارا ديده بودند، بيان آن بى اشكال است; مثلا در طايفه بنى عبد شمس چهره هايى همچون «ابو سفيان» و فرزندانش و همچون همسر آلوده و زشت كارش «هند» را مى ديدند. سؤال ديگر اينكه در عصر جاهليت، عرب به افراد قبيله خود افتخار مى كردند و حتى كثرت جمعيت خود را به رخ ديگرى مى كشيدند; ولى با ظهور اسلام اين تفاخر به انساب جاهلى از ميان رفت. چگونه امير مؤمنان على(عليه السلام) در اينجا ويژگى هاى قبايل قريش و برترى بنى هاشم را بيان مى كند؟ پاسخ آن است كه عرب جاهلى بر ارزش هاى اخلاقى تكيه نمى كرد، بلكه روى تعداد و كثرت و پاره اى از صفات زشت مانند غارت گر بودن تكيه داشت و اصولاً دفاع از قبيله، دفاعى بى چون و چرا و بى قيد و شرط و تعصب آميز بود نه براى ارزش هاى اخلاقى آنها. امام(عليه السلام) نيز در اينجا تكيه بر ويژگى هاى اخلاقى مى كند. پی نوشت: (1). مدثر، آیه 11 و 12. (2). دخان، آیه 49. #حکمت شماره ۱۲۰ 🌴 همراه با #نهج_البلاغه 🌸🌼🍀 @nahj97