🔰گزارش روز             📌«گاپ» و «داپ»؛ اهرم‌های ترکیه برای فشار بر همسایگان فعالیت‌های بی‌حدوحصر دولت ترکیه در زمینه سدسازی، تاکنون باعث نابودی حدود 7 میلیون هکتار زمین کشاورزی در عراق و سوریه، گسترش خشک‌سالی و کم‌آبی در این کشورها و درنتیجه بحران‌های زیست‌محیطی ازجمله ریزگردها در ایران شده است. 🔷️گزاره‌های‌خبری: 1️⃣- ترکیه که از موقعیت بالادستی نسبت به دو همسایه جنوبی خود در دجله و فرات برخوردار است، در چهارچوب پروژه آناتولی جنوب شرقی یا «گاپ» با این توجیه که توسعه کشاورزی و صنعتی سرزمین‌های جنوب شرقی ترکیه نیازمند مقدار زیادی از آب رودخانه‌های دجله و فرات است، با ساخت سدهای زیاد بر روی این دو رودخانه در خاک خود، مقدار آب خروجی به دو کشور سوریه و عراق را به مقدار زیادی نسبت به قبل کاهش داده است. 2️⃣- بر پایه ابرپروژه «گاپ» که اجرای آن 32 میلیارد دلار هزینه و 30 سال زمان برده است، دولت ترکیه احداث مجموعه بزرگی از سدها و نیروگاه‌های برق‌آبی را بر بخش بالایی رودخانه‌های دجله و فرات در دستور کار قرار داده است. ترکیه با تکمیل پروژه گاپ، 5 برابر ظرفیت دجله و فرات بر روی آن‌ها سدسازی انجام داده است! این طرح قرار است 1.7 میلیون هکتار زمین کشاورزی را آبیاری و سالانه 55 میلیارد کیلووات ساعت برق تولید کند. 3️⃣- سد آتاتورک (بزرگ‌ترین سد اروپا) که در سال 1992 تکمیل شد، ازلحاظ حجم کار ساختمانی پنجمین سد بزرگ جهان و ازلحاظ تولید برق‌آبی، رتبه سوم در دنیا را دارد. این سد 16 برابر بزرگ‌ترین سد ایران یعنی کرخه گنجایش دارد. ایلیسو نیز نوزدهمین سد بزرگ ابرپروژه گاپ است که سال گذشته افتتاح گردید. این سد هم چهار برابر سد کرخه گنجایش دارد. 4️⃣- «داپ» یکی دیگر از ابرپروژه‌های سدسازی دیگر است که ترکیه آن را بر اساس تجارب حاصل از پروژه گاپ، بر روی رود ارس طراحی کرده و به مرحله اجرا درآورده است. قرار است در چهارچوب این پروژه، 14 سد بر روی رودخانه ارس احداث شود. سد کاراکورت در شمال ترکیه یکی از این سدهای مهم است که سال گذشته با یک و نیم میلیارد مترمکعب آبگیری شد که 56 درصد ورودی آب ارس را کاهش داده است! کم‌آبی و خشکسالی‌ای که در سال‌های اخیر در سه استان اردبیل، آذربایجان شرقی و غربی وجود دارد، بخش مهمی از آن ناشی از سدسازی‌های ترکیه بر روی رود ارس است که ممکن است در سال‌های آینده باعث خشک شدن حاصلخیزترین دشت ایران یعنی دشت مغان شود! 5️⃣- علاوه بر این‌ها، دولت ترکیه در قالب 10 ابرپروژه دیگر، از سال 2003 تاکنون 585 سد بر روی رودخانه‌های خود احداث کرده است. این در حالی است که کل سدهای ساخته شده ترکیه تا قبل از سال 2003، درمجموع 276 سد بود. 🔷️گزاره‌تحلیلی: ابر پروژه‌های سدسازی دولت ترکیه به‌ویژه داپ و گاپ برخلاف ادعاهای آنکارا که آن را در جهت توسعه کشاورزی معرفی می‌کند، یک اهرم فشار قوی برای اثرگذاری بر کشورهای همسایه یعنی عراق، سوریه، ایران و ارمنستان در عرصه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی است. اگر همچنان که دولت آنکارا مدعی است، مسئله اصلی سدسازی‌های ترکیه، کشاورزی بود، پس نباید حق‌آبه کشورهای همسایه از دجله و فرات و رود ارس قطع می‌شد! تجربه نشان می‌دهد، تنها با دیپلماسی نمی‌توان با رفتارهای مخرب دولت ترکیه در حوزه زیست‌محیطی که آثار و پیامدهای مخرب آن در کشورهای همسایه مشاهده می‌شود، مقابله کرد. لذا باید سازوکارهای واقعی‌تر، جدی‌تر و قاطعانه‌تری در دستور کار قرار گیرد. غرب آسیا به اندازه کافی از اقلیم خشک و بیابانی رنج می‌برد. در چنین شرایطی، هیچ‌چیز مهم‌تر از تأمین و تضمین بلندمدت دسترسی به منابع آبی برای مقابله با بحران‌های زیست‌محیطی و خشک‌سالی نیست. ✍ #حمید_خوش‌آیند 🇮🇷 کانال اساتید انقلابی و نخبگان علمی @asatid_enghelabi ایتا و سروش https://eitaa.com/asatid_enghelabi http://sapp.ir/asatid_enghelabi