🔰جایگاه کتاب و کتابخوانی در بین سیستانی‌ها
سیستان، که در جنوب شرقی ایران قرار دارد، از دیرباز سرزمینی با پیشینه‌ای غنی در فرهنگ و علم بوده است. این منطقه از جمله مراکز تمدنی ایران بوده که دانشمندان و اندیشمندان بسیاری از آن برخاسته‌اند و میراث فکری و ادبی ماندگاری بر جای گذاشته‌اند. از دیرباز، کتاب و کتابخوانی نزد مردم سیستان جایگاه ویژه‌ای داشته و تأثیر آن را می‌توان در جامعه سیستانی و علاقه آنها به دانش و فرهنگ مشاهده کرد. این مقاله به بررسی جایگاه کتاب و کتابخوانی در بین سیستانی‌ها با نگاهی به پیشینه علمی و فرهنگی این منطقه می‌پردازد و همچنین، نقل قولی از محمد آذری، بنیانگذار بنیاد نیمروز سیستانی‌ها، درباره اهمیت کتابخوانی به عنوان بخش مهمی از هویت فرهنگی سیستانی‌ها آورده خواهد شد.
🔹پیشینه فرهنگی و علمی سیستان
سیستان از دوره‌های باستانی به دلیل موقعیت جغرافیایی و راه‌های تجاری خود، همواره محل تجمع دانشمندان و اندیشمندان بوده است. بسیاری از کتابخانه‌های مهم و قدیمی، مانند کتابخانه‌های مساجد و مراکز آموزشی سیستان، در این منطقه قرار داشته‌اند که در آنها به کتب علمی و ادبی اهمیت ویژه‌ای داده می‌شده است.
در دوران اسلامی، این منطقه شاهد ظهور دانشمندان برجسته‌ای در علوم مختلف بود. برای نمونه:
ابو سلیمان سجستانی، فیلسوف بزرگ قرن دهم میلادی، از این منطقه برخاسته است. او از شاگردان و پیروان اندیشه‌های فارابی و از تأثیرگذاران فلسفه اسلامی بوده است.
ابوریحان بیرونی، دانشمند برجسته در زمینه جغرافیا، نجوم و ریاضیات، هرچند اصلیت سیستانی نداشت، اما مدتی در سیستان اقامت داشته و از تعامل با دانشمندان این منطقه بهره برده است.
خلیل بن احمد سجستانی، از بزرگان ادب و لغت در جهان اسلام و صاحب کتاب ارزشمند "العین" بوده است که نخستین فرهنگ واژگان عربی است.
عمر خیام، که گفته می‌شود بخشی از دوران علمی خود را در سیستان گذرانده و از میراث علمی آن منطقه بهره‌مند شده است.
این افراد تنها نمونه‌هایی از دانشمندانی هستند که به نوعی با سیستان در ارتباط بوده و در شکل‌گیری میراث علمی و فرهنگی این منطقه نقش داشته‌اند.
❤️جایگاه کتاب و کتابخوانی در فرهنگ سیستانی‌ها
در میان مردم سیستان، کتابخانه و مطالعه همواره بخشی از فرهنگ خانوادگی و اجتماعی بوده است. با وجود چالش‌ها و مسائل اقتصادی، مردم سیستان به اهمیت کتاب و دانش‌آموزی باور دارند. در گذشته، بسیاری از خانواده‌های سیستانی کتب خطی را در خانه‌های خود نگه می‌داشتند و به نسل‌های بعدی منتقل می‌کردند. این عشق به کتاب و اهمیت کتابخوانی از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته و بخشی از هویت سیستانی‌ها را تشکیل داده است.
کتابخوانی در بین سیستانی‌ها علاوه بر گسترش علم و دانش، وسیله‌ای برای حفظ هویت و فرهنگ بومی نیز بوده است. با گذشت زمان و تغییرات اقتصادی و اجتماعی، هنوز هم خانواده‌های سیستانی تلاش می‌کنند که فرزندان خود را به مطالعه و کتابخوانی تشویق کنند و اهمیت دانش و علم‌آموزی را به آنان بیاموزند.
🔹نقش بنیاد نیمروز سیستانی‌ها و نقل قولی از محمد آذری
بنیاد نیمروز سیستانی‌ها به عنوان نهادی فرهنگی، به تلاش در زمینه ترویج کتابخوانی و فرهنگ مطالعه در بین سیستانی‌ها پرداخته است. محمد آذری، بنیانگذار این بنیاد، در یکی از سخنان خود درباره اهمیت کتاب و کتابخوانی چنین گفته است:
> «کتاب، گنجینه‌ای بی‌پایان از دانش و فرهنگ است که می‌تواند ما را به ریشه‌هایمان پیوند بزند. سیستان، با داشتن تاریخی پر از افتخار و میراث علمی برجسته، سزاوار آن است که فرزندانش از طریق کتابخوانی و کسب دانش به ادامه این مسیر بپردازند. بنیاد نیمروز سیستانی‌ها به همین دلیل تلاش می‌کند تا با ترویج فرهنگ کتابخوانی و آموزش، پلی بین گذشته و آینده این سرزمین بسازد.»
این نقل قول، نشان‌دهنده اهمیت بالای کتاب و دانش در نزد سیستانی‌ها و تمایل آنها به حفظ و انتقال این فرهنگ به نسل‌های آینده است. محمد آذری و همکاران او در بنیاد نیمروز با برنامه‌های فرهنگی، انتشار کتاب‌های مرتبط با فرهنگ و تاریخ سیستان و همچنین برگزاری همایش‌های علمی و آموزشی، در راستای ترویج فرهنگ کتابخوانی در بین سیستانی‌ها تلاش می‌کنند.
نتیجه‌گیری
با نگاهی به پیشینه علمی و فرهنگی سیستان و حضور دانشمندانی که از این منطقه برخاسته‌اند، می‌توان به روشنی دریافت که کتاب و کتابخوانی بخشی جدایی‌ناپذیر از هویت سیستانی‌ها است. مردم سیستان همواره به کتاب به عنوان وسیله‌ای برای کسب دانش و حفظ هویت فرهنگی خود نگریسته‌اند.
در نهایت، می‌توان گفت که کتابخوانی نه تنها یک فعالیت علمی و فرهنگی بلکه نمادی از هویت و افتخار سیستانی‌ها است
🔰⭕️خانم سراوانی؛کمیته گسترش کتابخوانی #بنیاد_نيمروز_سیستانی_ها
🔹استاد درچین، کمیته میراث معنوی و فرهنگ ناملموس #بنیاد_نيمروز_سیستانی_ها
@nimroozonline1