✅پاسخ: انسان به اقتضای حکمت و عدل الهی، از اراده و اختیار برخوردار است و می تواند با حسن استفاده از آن، خود را از اثرات وضعی آن عوامل غیرارادی رها ساخته یا تاثیر آن‌ها را به حداقل برساند؛ زیرا انسان به عنوان یک موجود مسئول و تلاشگر می تواند ضمن شناخت این عوامل غیرارادی و انتخاب عملکرد صحیح این مشکل را به فرصتی برای دستیابی به سعادت و کمال تبدیل کند. آیات متعدّدی از قرآن کریم مبیّن اصل اختیار می‌باشند. در سورة إنسان آمده است: «إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرًا وَإِمَّا کَفُورًا: ما راه را به او نشان دادیم، خواه شاکر باشد (و پذیرا گردد) یا ناسپاس» (انسان/3)؛ بنابراین آنچه در تعیین سرنوشت انسان نقش اساسی را ایفامی‌کند، میزان تلاش او در استفاده از ظرفیت و امکاناتی است که در اختیار دارد،1 بر این اساس بدیهی است که انتظار خداوند از چنین انسانی نسبت به انسانی که در شرایط بهتری باشد، متفاوت خواهد بود؛ «وَأَنْ لَيْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى؛ و اینکه برای انسان بهره‌ای جز سعی و کوشش او نیست»(نجم/39) «لَا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا؛ خداوند هیچ کس را، جز به اندازه تواناییش، تکلیف نمی‌کند. »(بقره/286) چنان که انتظار از عالم نسبت به جاهل متفاوت است. حتی درباره میزان مجازات و اجرای حدود دنیایی نیز تفاوت شرایط ملاحظه می شود؛ چنان که متأهلان سخت تر از مجردها در گناهان جنسی مجازات می شوند؛ بنابراین اقتضای عدل الهی این است که از هر کس با توجه به شرایط محیط و عوامل ژنتیکی و امکاناتی که در اختیار دارد، باز خواست کنند؛ در نتیجه شدت یا تخفیف عذاب یا پاداش او نیز با ملاحظه هر سه عامل است. به طور مثال در روایت آمده که خداوند، هفتاد مورد را بر جاهل می آمرزد که یکی از آنها را بر عالم نمی آمرزد؛ انسان مطابق فطرت پاک الهی به سوی خدا، فضایل و پاکی ها میل دارد و تأثیر لقمه حرام، محیط نامساعد و فساد انگیز در حدّ زمینه و شرایط است نه علّت تامه؛ یعنى زمینه را براى برخى گرایش‏هاى ناروا در انسان فراهم مى‏کند، نه آن که از او سلب اختیار کند. چه بسا فرزندى که از پدر و مادر کافر به دنیا مى‏آید؛ ولى راه خیر را در پیش مى‏گیرد، چون با اختیار و فطرت خویش به سوى کمال حرکت مى‏کند. در تاريخ نمونه‌هاي زيادي از افراد وجود دارد كه در خانواده و حتّي محیط نامناسب بوده‌اند؛ ولي با بهره‌گيري از نيروي عقل و اراده، راه ايمان را درپیش گرفته و به كمال و سعادت دست یافته‌اند، 2مانند زن فرعون که در خانواده نامناسب بود « وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ ...».(تحریم/11) زن نوح و لوط با اینکه زن دو پیامبر بودند، اما به کمال نرسیدند«ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَامْرَأَتَ لُوطٍ كَانَتَا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبَادِنَا صَالِحَيْنِ فَخَانَتَاهُمَا فَلَمْ يُغْنِيَا عَنْهُمَا مِنَ اللَّهِ شَيْئًا وَقِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ»(تحریم/10) 2 نتیجه 1. انسان دارای اختیار است. 2. بر اساس عدالت خدا، باز خواست این انسان با انسانی که در شرایط بهتر باشد، متفاوت خواهد بود. 3. تأثیر لقمه حرام و محیط نامساعد و فساد انگیز باعث نمي شود كه از انسان اراده و اختيار سلب شود و اين ها علت تامه گناه نبوده، بلكه از علل معدّه هستند و انسان مي تواند با اراده خود جبران كند. منبع: http://www.pasokhbesoalat.ir/ 🔰 @p_eteghadi 🔰