نکتههای سورۀ اعراف- آیۀ ۴۶:
مراد از «حجاب» در این آیه، شاید همان دیواری باشد که در آیۀ ۱۳ سورۀ حدید میخوانیم که میان بهشتیان و دوزخیان دیواری زده میشود که سمت بیرونی آن، عذاب و قسمت درونی اش رحمت است. «فَضُرِبَ بَیْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِیهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ» (تفسیر المیزان)
«الْأَعْرافِ» جمع «عرف»، به معنای مکان بلند است. این سوره نیز به خاطر همین آیه اعراف نامیده شده است و در قرآن تنها در همین مورد از اعراف و اهل آن سخن به میان آمده است.
در روایات و تفاسیر، نظرات مختلفی دربارۀ اهل اعراف به چشم میخورد. برخی آنان را اولیای خدا دانستهاند که بر بلندی میان بهشت و جهنّم قرار میگیرند و از سیمای مردم، همۀ آنها را میشناسند، بهشتیان را سلام و تبریک میگویند و از سرنوشت دوزخیان نگرانند. امّا برخی آنان را افراد ضعیفی معرّفی میکنند که گناهان و عباداتی دارند و منتظر لطف خدایند (آنگونه که از آیۀ ۱۰۶ سورۀ توبه استفاده میشود).
شاید بتوان گفت که صاحب و محور اصلی اعراف، اولیای خدایند و افراد ضعیف، در حاشیه قرار دارند. نیکوکاران به بهشت میروند و مجرمین به دوزخ، افراد متوسّط و ضعیف در اعراف گرفتار و منتظر سرنوشت میمانند، ولی اولیای خدا که بر اعراف قرار دارند، به کمک آنان برخاسته و شفاعت میکنند. این بیان از جمع نظریات مفسّران و روایات استفاده میشود.
در روایات میخوانیم که اصحاب اعراف شهدایی هستند که نواقصی در پروندۀ آنان است، (تفسیر درّ المنثور) یا افرادی هستند که خوبیها و بدیهای آنان یکسان است، اگر خداوند آنان را به دوزخ ببرد به خاطر گناهانشان است و اگر به بهشت ببرد از رحمت اوست. (تفسیر نور الثقلین و کافی، ج ۲، ص ۳۸۱)