نشست علمی_تخصصی《اعتبار سنجی روایات: با نگاهی بر تحلیل فهرستی》برگزار شد.
به گزارش ایکنا، نشست علمی_تخصصی 《اعتبار سنجی روایات؛ با نگاهی بر تحلیل فهرستی》شب گذشته ۲۰ آذر ۱۴۰۰ از سوی انجمن علمی دانشکده علوم قرآنی آمل، با ارائه دکتر معصومه طاهریان قادی برگزار شد.
دکتر طاهریان در این نشست بیان کرد: آنچه که از قول، فعل و تقریر معصوم(علیهم‌السّلام) به ما رسیده است در اصطلاحات حدیثی، از آن به روایت، حدیث، اثر و... یاد میکنیم. احادیث نیازمند اعتبار سنجی هستند یعنی باید بررسی بشوند که آیا این روایت قابل اعتنا هست یا نه، یعنی درجه اعتبار روایات باید سنجیده شود. ما در کنار منابع اسلامی، مهمترین منبع مان قرآن است. قرآن قطعی الصّدور است. اما روایت اینگونه نیست، بعد از بررسی میتوان اظهار نظر کرد که اعتبار این روایت در چه درجه ای میباشد. ضعیف ترین اعتبار، مربوط به روایات جعلی است و قوی ترین اعتبار، مربوط به روایات متواتر است.به دلیل این ویژگی های روایت، نیاز به اعتبار سنجی است.
بعد از اعتبار سنجی هست که بحث های فقه الحدیث پیش می آید.
ایشان در ادامه بیان کردند:
انواع اعتبار سنجی ها چه چیزهایی هستند؟
۱.اعتبار سنجی سندی ۲.اعتبار سنجی متنی ۳.اعتبار سنجی فهرستی
در بحث اعتبار سنجی سندی، یک عنوان دیگری که برای آن ذکر میشود، بحث اعتبار سنجی رجالی است.هر روایت از دوبخش تشکیل میشود، یک بخش آن سند است یعنی سلسله افرادی که در نقل قول ها از هم نقل میکنند تا به معصوم(علیه السّلام) میرسد و از این به سند یاد میشود و از هرکدوم این افراد راوی یاد میشود. در بررسی سندی،ویژگی وصفت و شخصیت واتصال سند و رسیدن سند به معصوم (علیه السّلام) مدنظر قرار میگیرد. که با توجه به این بررسی هایی که انجام داده‌اند، به این نتیجه رسیده اند که حدیث را میتوان به ۴ دسته تقسیم کرد: حدیث صحیح، حدیث حَسَن، حدیث مُوَثّق وحدیث ضعیف. از نظر اعتبار سنجی، حدیث صحیح بیشترین اعتبار و حدیث ضعیف کمترین اعتبار را دارد.
آیا صحیح بودن حدیث مساوی با معتبر بودن حدیث است؟ لزوما نه
و از طرف دیگر آیا ضعیف بودن حدیث مساوی با نامعتبر بودن روایت است؟ لزوما نه .بخش دیگر روایت، متن حدیث است. یعنی آیا ما میتوانیم محتوای این حدیث را بپذیریم یا نه. یا با چه ملاک و معیارهایی میتوانیم اعتبار متن را بسنجیم و اینکه آیا در تعارض با قرآن هست یا نه. ما که بررسی سندی و متنی داریم حالا چه ضرورتی به انجام بررسی فهرستی در روایات میباشد؟ بررسی سندی کامل نمیباشد، پس باید یک روش دیگری را پی بگیریم که کامل تر باشد.
خانم طاهریان افزودند: بستر و انتقال حدیث در شیعه، کتاب بوده است.
اگر حدیث در شیعه به صورت کتاب منتقل نمیشد، اصلا بحثی به اسم تحلیل فهرستی هم وجود نداشت. شروع سیر تدوین حدیث شیعه، از سال ۸۰ قمری یعنی در زمان امام سجاد (علیه السّلام)، استارت اولیه ی خود را زد. این به این معنا نیست که قبل از آن حدیث شیعه نمی نوشتند نه ، در زمان امام علی (علیه السّلام)، در زمان حسنین (علیهم السّلام) کتاب نوشته می‌شد، اما استارت قوی تر در زمان امام سجاد (علیه السّلام) زده شد. بعد در زمان امام محمّد باقر(علیه السّلام)، تدوین حدیث در شیعه قوی تر شد و بعد در زمان امام صادق (علیه السّلام) به اوج خود رسید. و علتش این بود که فضای سیاسی و اجتماعی و فضای علمی جامعه پیشرفت کرده بود.
دکترطاهری ادامه دادند: در بحث بررسی های فهرستی چند کار مهم صورت میگیرد:
۱. اول مشخص میشود که عنوان کتاب چیست؟
۲.مؤلف کتاب کیست؟
۳. محتوای این اثر چیست یعنی از نظر متنی و محتوایی هم بررسی میشود.
۴. طریق تحمل کتاب، مورد توجه قرار میگیرد یعنی اینکه این کتاب به چه طریقی از استاد به شاگرد منتقل شده است.
و در پایان سرکار خانم طاهری به سوالات دانشجویان پاسخ دادند.
🆔@quran_amol