⭕️ایران و مشارکت راهبردی با قدرت های مستقل جهانی
🔹سفر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به پکن برای پیگیری انعقاد توافق راهبردی مشترک با جمهوری خلق چین از اهمیت قابل ملاحظه ای برخوردار است. به رغم آنکه نزدیک به چهار سال از امضای توافق مزبور می گذرد، اما موانع و چالش های مهمی پیش روی دو کشور برای اجرای این توافق مهم و سرنوشت ساز پدید آمده است. بر اساس این توافق، چینی ها ظرف مدت 25 سال، مشارکتی بالغ بر چهارصد میلیارد دلار در حوزه های مختلف اقتصادی در ایران خواهند داشت که می تواند سهم عظیمی در پیشبرد فرایند توسعه و تولید در کشورمان داشته باشد. به نظر می رسد چالش اصلی پیش روی مشارکت اقتصادی چین در ایران، مسأله تحریم ها باشد که شرکت های چینی را به سبب ریسک بالای ناشی از مجازات ظالمانه اقتصادی امریکا، از فعالیت در ایران دلسرد می کند. اگرچه برخی ابتکارها برای دور زدن تحریم های ظالمانه امریکا پیگیری و اجرایی شده، اما اجرای توافقی با این مقیاس، نیازمند فضای لازم برای شرکت های چینی است تا منافع اقتصادی کلان آنها ذیل تهدید و خطر قرار نگیرد. از این رو به نظر می رسد برای اجرای سریع و شتابان توافق سازنده با چین، نیازمند گشایش هایی در حوزه تحریم ها هستیم تا این مهم عملیاتی شود.
🔸اما علاوه بر همکاری های اقتصادی، اشتراک دیدگاههای سیاسی، برگزاری رزمایش های مشترک نظامی، همگرایی های امنیتی و ... محورهای مهمی است که در روابط تهران و پکن مورد توجه است و باید از آن به عنوان پایه ای برای توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری بهره برداری شود. در ارتباط با روسیه، سفر اخیر هیأت روس به تهران و تأکید بر ضرورت تکمیل خط آهن رشت به آستارا و اتصال کریدور شمال- جنوب، و همچنین سفر قریب الوقوع رئیس جمهوری اسلامی ایران به مسکو، می تواند نمادی از اراده مشترک برای امضا و اجرای توافق راهبردی ایران و روسیه باشد. اگرچه ملاحظات روس ها در ارتباط با توسعه مناسبات با جمهوری اسلامی ایران در شرایط کنونی به شدت تحت تأثیر تحولات حوزه اروپای شرقی و جنگ اوکراین قرار دارد، اما تجربه تاریخی نشان داده که گریزی از مناسبات نزدیک و مثبت میان تهران و مسکو نیست و باید ضمن مدیریت روابط، همگرایی و همسویی را در حوزه های مختلف به نمایش گذاشت. اگرچه ممکن است روس ها در تراز چینی ها قادر به کمک قابل ملاحظه ای در حوزه اقتصادی و تجاری به ایران نباشند، اما منافع ملی جمهوری اسلامی ایران اقتضا می کند که کشورمان با هوشمندی، مسیر صحیح روابط نزدیک با روسیه (به ویژه در عرصه های سیاسی، امنیتی، نظامی) را پیگیری نموده و از تأثیرگذاری عوامل مخرب بر این روابط بکاهد. در مجموع تعهد به اجرای مشارکت راهبردی درازمدت می تواند ضامن توسعه و تأمین منافع ملی در محیط پیچیده کنونی باشد؛ خاصه آنکه ورود مجدد ترامپ به کاخ سفید و تحولات اخیر منطقه، شرایط جدیدی را برای بازیگری جمهوری اسلامی ایران پدید آورده که نیازمند بهره برداری شتابان و دقیق از فرصت های پیش رو می باشد.
🖊محمود حسین زاده خوشدل