✳️ جُستارهای قرآنی رحیق
🌷🌷🌷 🔰پلورالیزم و قرآن (3) 📌دیدگاه قرآن کریم درباره نظریه «پلورالیزم » (تکثرگرایی دینی ) چیست ؟ 🔳قرآن و وحدت دین با رجوع به قرآن کریم در می‏یابیم که خداوند نه تنها دین حضرت محمّد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله را "اسلام" می‏نامد؛ دین پیامبران پیشین را نیز به همین نام توصیف می‏کند، مثلاً در آیه‏ای آیین حضرت ابراهیم علیه‏السلام را اسلام می‏شمرد: "مَا کَانَ إِبْرَ هِیمُ یَهُودِیًّا وَلاَ نَصْرَانِیًّا وَلَـکِن کَانَ حَنِیفًا مُّسْلِمًا" (آل‏عمران، ۶۷) و در آیه دیگر، پیامبراسلام با اشاره به اسلام که تنها صراط مستقیم است، از راه‏های دیگر منع می‏کند: "وَأَنَّ هَـذَا صِرَ طِی مُسْتَقِیمًا فَاتَّبِعُوهُ وَلاَ تَتَّبِعُواْ السُّبُلَ فَتَفَرَّقَ بِکُمْ عَن سَبِیلِهِ" (انعام، ۱۵۳) استاد شهید با تذکر این نکته که دین در اصطلاح مورخان و مردم به صورت جمع و متعدد بکار می‏رود، موضع قرآن را چنین تقریر می‏کند: "از نظر قرآن دین خدا از آدم تا خاتم یکی است، همه پیامبران اعم از پیامبران صاحب شریعت و پیامبران غیر صاحب شریعت به یک مکتب دعوت می‏کرده‏اند. اصول مکتب انبیاء که دین نامیده می‏شود، یکی بوده است."۶ استاد در جای دیگر، آیه "فَأَقِمْ وَجْهَکَ لِلدِّینِ حَنِیفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِی فَطَرَ النَّاسَ عَلَیْهَا" (روم، ۳۰) را دلیل وحدت دین می‏شمارد.۷ 🔳تکامل دین و اختلاف شرایع از مطالب گذشته روشن شد که "دین" اصول اعتقادی ثابت مطابق نیازهای فطری بشری است؛ و "شریعت" تعدادی احکام فردی و اجتماعی است که بعضی از آن‏ها بر حسب ضرورت و تحول نیازهای بشر قابل تغییر است. به دیگر سخن، ماهیت دین در همه اعصار یکی است؛ امّا با بالا رفتن استعدادها و قابلیت‏های مخاطبان، دین نیز جامع‏تر می‏شود. استاد شهید، تعدد پیامبران را به تعدد معلمان و کتب آسمانی به کتب درس دوره‏های مختلف تحصیلی تشبیه می‏کند و می‏گوید: "بشر در تعلیمات انبیاء مانند یک دانش آموز بوده که او را از کلاس اول تا آخرین کلاس بالا برده‏اند. این تکامل دین [است] نه اختلاف ادیان. قرآن هرگز کلمه دین [را] به صورت ادیان نیاورده است."۸ 🔳خطای تشبیه پیامبران به فلاسفه مدعیان پلورالیزم پنداشته‏اند که همان طور که در جهان نه یک فلسفه بلکه فلسفه‏های مختلفی هست که نشأت گرفته از اختلاف اندیشه‏هاست؛ به همین شکل نیز ادیانی که پیامبران مختلف می‏آورند، مانند مکاتب فلسفی، رنگ اختلاف به خود می‏گیرند. بطلان این قیاس نیازمند توضیح بیشتری نیست زیرا منشأ اختلاف در فلسفه‏ها به اختلاف فیلسوفان و افکار مختلف یک فیلسوف بر می‏گردد؛ در حالی که مصدر ادیان، خداوند حکیم و عالم است که علم او ازلی و تغییر ناپذیر است. پیامبران، علاوه بر برخورداری از نبوغ، از طریق وحی به مبدأ هستی و علم ازلی نیز متصل‏اند. "تفاوت پیامبران با نوابغ و فلاسفه بزرگ این است که فلاسفه هر کدام مکتب مخصوص به خود داشته‏اند، از این رو همیشه در جهان فلسفه‏ها وجود داشته نه فلسفه؛ ولی پیامبران الهی همیشه مؤید و مصدّق یکدیگر بوده‏اند و یکدیگر را نفی نکرده‏اند، هر کدام از پیامبران اگر در محیط و زمان پیامبر دیگر می‏بود مانند او قانون و دستورالعمل می‏آورد."۹ ادامه دارد... ======== ۶. مجموعه آثار شهید مطهری،ج ۲، ص ۱۸۱. ۷. همان، ج ۳، ص ۱۶۰. ۸. مجموعه آثار، ج ۲، ص ۱۸۱. ۹. مقدمه‏ای بر جهان‏بینی اسلامی وحی و نبوت، ص ۱۶۵ و نیز ۱۴۶. 🔅تفسير و قرآن پژوهی @rahighemakhtoom
268 مشاهده