#مرحوم_علامه_مصباح
📌تکلیف ها و مالکیت ها
-----------------------------------
🔹اساس و ريشة تكليف و مسئوليت #مملوكيت است؛ انسان زمانى مى‌تواند از پذيرش مسئوليت، در قبال يك موجود، سر پيچي كند كه مملوك آن موجود نباشد.
با توجه به اينكه انسان ملك طلق خداى متعال است، نمى‌تواند خود را در برابر وى مسئول نبيند. انسان به گونه اى نيست كه خود و متعلقاتش از آنِ خودش باشد، بلكه تكويناً #مملوك خداى متعال و متكى به اوست و در نتيجه در برابر او مسئول خواهد بود.
به عبارت ديگر، از آنجا كه آزادى و استقلال از خداى متعال براى انسان امكان‌پذير نيست، مكلف بودن انسان در برابر خداوند لازمة وجودي هر بشرى است.
🔹با همین نگاه انسان در مقابل هر موجود ديگرى كه در تكوين وي مؤثر بوده است مسئوليت دارد. مثلاً پدر و مادر انسان در تكوين او تأثير دارند (هرچند تأثير اِعدادى) و به همين جهت، انسان نوعى وابستگى وجودى به آنان دارد و همين وابستگى وجودى، منشأ يك سلسله تكليف‌ها و مسئوليت‌هاست.
اينكه پيامبر گرامى اسلام(صلى الله عليه وآله)، در پاسخ كسى كه از پدر خود شكايت داشت كه گه‌گاه بي‌اجازه وارد خانه‌اش مى‌شود و در اموالش تصرف مى‌كند فرمود: «أنْتَ و مالك لأبيك» با اين نگرش قابل تبيين و توجيه است.
و یا فرمودة امير مؤمنان على(ع) :مَنْ عَلَّمنى حَرفاً فَقَد صَيِّرنى عَبْدا» نبايد حمل بر مبالغه شود، زيرا معلم منشأ تكوّن و پيدايش علم و معرفت در متعلم مى‌شود و از اين رو نسبت به بعضى از شئون او نوعى مالكيت مى‌يابد.
تبيين و توجيه آن بخش از سخنان اولياي دين ـ سلام اللّه عليهم اجمعين ـ كه بيانگر مملوكيت و عبوديت انسان نسبت به كسانى است كه علّت اِعدادى پاره‌اى از شئون وجودى اويند، جز از اين راه امكان ندارد.
🔸كوتاه سخن آنكه خداى متعال #علت_ايجادى انسان است. انسان و همة نعمت‌ها و مواهب مادى و معنوى كه در اختيار او قرار مى‌گيرد مملوك اوست.
همچنين همة موجوداتى كه براى انسان به نوعى منشأ اثر‌ند و در مراحل نازله، علت (البته علت اِعدادى) پيدايش پاره‌اى از شئون وى مى‌شوند، گونه‌اى مالكيت نسبت به بعضى از شئون انسان مى‌يابند.
◼️همة اين مالكيت‌ها سبب ايجاد حق مى‌شود و اين «حقوق» مسئوليت‌هايى را بر عهدة آدمى مى‌نهد.
بدين سان، هر شخصى گذشته از مسئوليت اصلى و اساسى كه در برابر خداى متعال دارد، در قبال پدر، مادر، معلم و مربى خويش و همة افراد جامعه كه آسايش و آرامش زندگى انسان مرهون تلاش و كوشش آنان است و بدون وجودشان ادامة حيات آدمى اگر نگوييم محال لااقل دشوار مى‌شود نيز مسئول است
📚نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام
@rahighemakhtoom