برشی از کتاب گرانسنگ #تفسیر_تسنیم_جلد_اول(84) #کانال_قرآنی_رحیق(گنجینه آموزه های تفسیری) #تفسیر_قرآن #تفسیر_تخصصی #سوره_حمد #تفسیر #الرحمن #الرحیم #آیت_الله_جوادی_آملی 🔅🔅🔅 مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ (4) 📌 لطایف و اشارات 📈 1 ـ نقش ياد معاد در هدايت و تربيت 📐 انسان هرگز نمي تواند به پايان كار خود اميدوار بوده، بر اين اميد تكيه كند؛ زيرا اگر كسي مراقب خويش نبود و خود را به خدا نسپرد، ممكن است در لحظه اي[از اين زمان كوتاه در روايات به «فَواق ناقه»، يعني فاصله‌ي كوتاهِ بين باز و بسته كردن دست، در هنگام دوشيدن شير شتر، تعبير شده است]ايمانش برباد رود و كافر گردد؛ چنانكه ممكن است بر اثر بيداري، در واپسين لحظه ها، دلي متوجه حق، و كافري به خدا مؤمن گردد. پس بايد از عاقبت كار خويش ترسيد و به رحمت خداوند نيز اميد داشت. ◀ آيه‌ي ديگري كه پرورش الهي انسان بر اثر حركت بين خوف و رجا را بازگو مي كند اين است: (قل أغير الله اَتّخذ ولياً فاطر السماوات والأرض وهو يُطعِم ولا يُطْعَم قل إنّي أمرت أن أكون أوّل من أسلم ولا تكوننّ من المشركين قل إنّي أخاف إن عصيت ربّي عذاب يومٍ عظيم)[ سوره‌ي انعام، آيات 14 ـ 15.]. 🔹 اين دو آيه‌ي كريمه بيانگر همان تثليثي است كه درباره‌ي عابدان، در روايات مطرح شده است: گروهي از عابدان، خدا را از خوف دوزخ عبادت مي كنند و دسته اي به شوق بهشت و گروه سوم كه آزادگانند از روي عشق. 🔹 در اين دو آيه ابتدا سخن از گروه سوم، يعني احرار است كه خدا را چون (فاطر السماوات والأرض) است به عنوان وليّ بر مي گزينند، نه چون به آنان نعمتي داده يا در صورت مخالفت و عصيان، كيفرشان مي كند. اين عبادت آزادگاني است كه تحت ولايت الله به سر مي برند. 🔹 گروه دوم خدا را با تعبير (وهو يُطعم ولا يُطعَم) ياد مي كنند و او را از آن روي كه مربوب خود را چه در دنيا و چه در بهشت، با اِطعام و اِنعام مي پروراند، عبادت مي كنند و اين عبادت بر اثر شوق نعمت و علاقه به بهشت است. 🔹 گروه سوم كه عبادتي خائفانه و بردگانه دارند مي گويند: اگر اهل معصيت باشيم از عذاب روز بزرگِ قيامت مي هراسيم. ⏪ بنابراين، در تعليم دينيْ خوف و رجا در كنار هم ذكر مي شود. ديگر اسماي حسناي خدا مانند (ربّ العالمين)، (الرّحمن) و (الرّحيم) براي انسان شوق انگيز است، ولي (مالك يوم الدين) هراس آور؛ زيرا نشانه‌ي آن است كه اگر كسي راه عصيان پيش گرفت و تن به آلودگي داد گرفتار كيفري است كه در قيامت ظهور مي كند و كيفر او به دست خدايي است كه خود را جهت تهديد و تخويف[آيه‌ي مزبور ناظر به اصل تخويف است و اختصاص به معاد ندارد.]، به قائلان اُلُوهيّت عيسي (عليه السلام) اين گونه معرّفي مي كند: (لقد كفر الّذين قالوا إنّ الله هو المسيح ابن مريم قل فمن يملك من الله شيئاً إن أراد أن يهلك المسيح ابن مريم وأمّه ومن في الأرض جميعاً) [سوره‌ي مائده، آيه‌ي 17.]؛ آنان كه مسيح پسر مريم را خدا پنداشتند كافر شدند. بگو اگر خداوند بخواهد عيسي و مادرش و همه‌ي اهل زمين را يك جا از بين ببرد چه كسي را ياراي ايستادگي در برابر اوست؟ غرض آن كه، از خدايي كه مالكيت مطلقش در قيامت اين گونه ظهور مي كند و سراسر نظام كيهاني را برق آسا دگرگون مي كند بايد ترسيد. ❇ حاصل اين كه، اسم مبارك (مالك يوم الدين) افزون بر اين كه حد وسط برهان براي اثبات حصر حمد براي خداي سبحان و نيز رابطي براي آيات قبلي با بعدي است، در كنار (الرّحمن الرّحيم) ذكر شد، تا عبادتها و گرايشهاي انسان يك جانبه نباشد، بلكه همواره بين خوف و رجا حركت كند. 🔅🔅🔅 ✅ قرآن همراه است و هم راه ، همواره با قرآن باشیم @rahighemakhtoom