کتاب ادب فناي مقربان جلد2 استاد علامه #جوادی_آملی 🔁 آثار #عقل 12 ⏪ 26. نردبان كمال و ترقّي: «العقل رقيٌّ إلي علّيّين»[ شرح غررالحكم، ج1، ص350.]؛ عقل و خرد، بالا برنده انسان به علّيين است. «العاقل يطلب الكمال الجاهل يطلب المال»[ همان، ص153.]؛ عاقل، طلب كمال مي‌كند و جاهل، طالب مال است. ⏪ 27. اصلاح فكر و انديشه: «العقل يحسن الرويّة»[ همان، ص133.]؛ عقل، فكر را نيكو مي‌كند. ⏪ 28. سود بخشي علم و معرفت: «من لم يعقل عن الله لم يعقد قلبه علي معرفة ثابتة يبصرها و لم يجد حقيقتها في قلبه»[ بحار، ج1، ص139.]؛ كسي كه بهره عقلي از خدا نبرد، نمي‌تواند قلبش را بر معرفت ثابتي گره‌بزند كه او را بصير كند، و حقيقت آن را در قلب خويش احساس نمي‌كند. 📜 تذكر: چنان كه قبلاً نيز اشاره شد[ر.ك: ج1، ص275.5]، براي پرورش صحيح انسان، دو عقد و گره لازم است: ◀ يكم. عقد و گره بين موضوع و محمول مسئله كه اگر ربط بين دو طرف قضيّه، مستحكم و مُتْقن نباشد، يعني مطلبي با دليل معتبر عقلي يا نقلي ثابت نشده باشد، علم راستين حاصل نمي‌شود؛ زيرا قطع علمي، فرع بر عقد متقن بين دو طرف مسئله است؛ لذا قضيّه را عَقد گويند. ◀ دوم. عقد و گره بين عصاره قضيّه و قلب است كه اين عقد دوم و گره جديد را عقيده گويند و اگر ايمان و اعتقاد، يعني عقد دوم حاصل نشود، عقل ناب ظهور نمي‌كند. ▫ بنابراين، با عقد نخست، علم حاصل مي‌شود و با عقد دوم، عقل ظهور مي‌كند كه با آن خدا عبادت مي‌شود و بهشت كسب مي‌گردد. اينكه گاهي علم وجود دارد و عدل و قسط نيست و اطاعت از دستور خدا حاصل نمي‌شود و بالاخره بهشت كسب نمي‌گردد، براي آن است كه علم هست، اما عقل نيست؛ چنان‌كه اميرمؤمنان(عليه‌السلام) فرمود: «ربّ عالم قد قَتَلَه جَهْلُه و علمه معه لا ينفعه».[ نهج البلاغه، حكمت 107.] 📐 نكته مهم آنكه محور اساسي در عقد دوم، اين است كه قلب به عصاره علم گره بخورد؛ به طوري كه دل در اختيار علم باشد، نه به عكس؛ زيرا علم، نوري است كه به خداي جهان؛ يعني به (نور السّموات و الأرض) مرتبط است؛ چون حقيقت علم، همان است كه به صورت دين در قرآن كريم تجلّي يافته است و قرآن حكيم حبل متين الهي است و اعتصام به حبل، وقتي سودمند است كه آويخته باشد، نه انداخته. حقيقت علم و دين، طناب خداست كه يك طرف آن به دست انسان و طرف ديگر آن به دست خداوند است؛ يعني اين طناب علمي آويخته است، نه انداخته. پس حقيقت علم از هر گزندي مصون است و اگر قلب انسانِ سالكِ صالحي به اين حقيقت گره بخورد، از هر گونه آسيبي محفوظ خواهد ماند. ادامه دارد... ‌🔅تفسیر و قرآن پژوهی @rahighemakhtoom