🌀 طبقه بندی علوم؛ گمشده طلبه در سیر تحصیلی ✏️ محمدرضا سعادتی، طلبه حوزه علمیه قم ( این یادداشت با استفاده از تقریر جلسات ۴۰ و ۴۱ از درس حکمت عملیِ استاد امینی نژاد نگاشته شده است). 🔹عدم آشنایی با بحث «طبقه بندی علوم» یا «جغرافیای دانش» که از مسائل «فلسفه علم» است؛ یکی از دلایل سردرگمی طلاب در سیر تحصیلی شان است که نتیجه آن یا عدم انگیزه برای درس گرفتن علوم حوزوی می شود و یا اینکه دروس را فقط می گذراند بدون نگاه راهبردی به هر علم و کارکرد آن علم. عدم آشنایی با طبقه بندی علوم است. طلبه ای که وارد فقه یا اصول یا فلسفه و علوم دیگر می شود، نگاه کلان به علوم ندارد، جایگاه و کارکرد هر علمی را نمی داند لذا احساس سردرگمی در علوم می کند. در «جغرافیا و فلسفه علم» جایگاه دقیق علوم مشخص می شود،نسبت هر علم با علم دیگر تبیین می شود، تقدم و تأخر علوم بررسی می شود،کارکرد هر علم روشن می گردد، کمک گرفتن و استفاده علوم از همدیگر واضح می شود و فوایدی دیگری که در ادامه ذکر خواهد شد. در واقع شناخت «سازمان و جغرافیای علوم» کمک کننده ما در نظام برنامه ریزی حوزه، نظام آموزشی و پژوهشی، مأموریت گرا و راهبردی شدن اساتید، طلاب و علوم حوزه خواهد شد. ⁉️پرسش هایی که در «طبقه بندی علوم» مطرح است: 🔻چگونه باید توده های علوم را دسته بندی کنیم؟ 🔻آیا نظم فلسفی بین علوم، حاکم است و علوم تقدم و تأخر دارند؟ 🔻آیا علوم مثل یک شبکه، با همدیگر ارتباط دارند یا مثل انبار می مانند که همه چیز را در آن می ریزیم بدون ارتباط و هماهنگی مشخص؟ 🔻علوم چه نسبتی با یکدیگر دارند؟ 🔻مأموریت هر علم چیست و چه راهبردی دارد؟ 📚 فواید «طبقه بندی علوم»: 1️⃣ درک موقعیت هر علم در جغرافیای دانش و در نتیجه کشف تأثیر و تأثّر علوم بر یکدیگر: تفتازانی در تهذیب المنطق آنجایی که رئوس ثمانیه را می شمارد می فرماید: «السادس أنّه فی أیّ مرتبةٍ هو؟ این دانش در کدام مرتبه است، لیقدم علی ما یجب تا پیش بیفتد بر آنچه را که واجب است، و یؤخّر أن ما یجب و موخر بشود از آن چیزهایی که واجب است». فارابی در احصاء العلوم می فرماید: «و بهذا الكتاب يقدر الإنسان على أن يقيس بين العلوم، فيعلم أيها الأفضل، و أيها أنفع، و أيها أتقن و أوثق و أقوى، و أيها أوهن و أوهى و أضعف». 2️⃣ درک فرآیند آموزش بر پایه رشد انسانی: که بر اساس رشد انسان، ابتدا چه علمی خوانده شود بعد سراغ چه علمی برود. چون نگاه حکمت عملی در آثار فارابی برجسته است، وقتی می خواهد طبقه بندی علوم را بگوید، ملاحظه ترتیب آموزشی را دارد که اول چه بخواند بعد چه بخواند تا آخر. 3️⃣ مدیریت درست دانش ها در احصاء همه واقع: اگر طبقه بندی علوم داشته باشیم می توانیم خلأهای دانشی را متوجه بشویم و در راستای حل آن قدم برداریم. 4️⃣ مدیریت درست دانش ها در احصاء همه نیازهای انسان: وقتی به این توجه داشته باشیم که علوم به واقع می پردازد و بسیاری از واقعیت های مربوط به انسان، همان بسته های نیازهای او هست، پس اگر بر اساس شناخت انسان حرکت کنیم متوجه می شویم انسان چه نیازهایی دارد که به آن بپردازیم و تقسیم بندی علوم در دل این فرآیند معنا می شود. 5️⃣ هدایت تحصیلی انسان ها به حسب استعدادها: که نشان می دهیم چه علمی به درد چه انسانی با چه ویژگی هایی می خورد. 6️⃣ مشخص شدن روند پیشرفت در علم: اگر شبکه علوم مشخص باشد دقیقاً می توانیم بگوییم علم تا کجا پیشرفت کرده است و می توانیم حدس بزنیم آینده این علم چیست. می توانیم پیشرفت دانش را هدایت کنیم و خلأهای دانش را تبیین کنیم. 7️⃣ عدم خلط مسائل علوم با یکدیگر و تکرار نشدن مسئله ها: یعنی هر علمی مسائل خود را دارد و با طبقه بندی علوم متوجه می شویم کدام موضوع مربوط به این علم نیست و باید خارج شود و یا کدام موضوع مخصوص این علم است و باید وارد این علم شود. 8️⃣ احصاء جنبه های مختلف هر شیءای و درک عمیق تر از آن شیء: با طبقه بندی علوم متوجه می شویم یک شیء دارای چندین وجه است تا از وجوه متعدد باید مورد مطالعه قرار بگیرد مثلاً از جنبه قانونی، فیزیکی، شیمیایی، اخلاقی، علوم اجتماعی و ... اگر به طبقه بندی علوم توجه نشود ممکن است به یک شیء، تک بُعدی نگاه شود. 9️⃣ درک عمیق تر از روابط روش های گوناگون و مرز روش ها: وقتی به شکل درختواره، علوم را می بینیم می دانیم با ریشه ها و ساقه های یک علم چگونه باید کار کنیم. جایگاه روش ها مشخص می شود. 📌 برای پیگیری این بحث می توانید به درس حکمت عملی #استاد_امینی_نژاد از جلسه ۴۰ به بعد (که هنوز هم ادامه دارد) رجوع و استفاده کنید. آدرس کنال حکمت عملی: https://eitaa.com/hekmate_amali #پرونده_ویژه_احیای_حکمت_عملی #امتداد_اجتماعی_فلسفه #فلسفه_اسلامی #حکمت_عملی ┄┄┄┅•••==✧؛❁؛✧==•••┅┄┄┄ 🌱 "رستاخیــــــــ🌏ــــــــــــز" 🌱 ┄┄┄┅•••==✧؛❁؛✧==•••┅┄┄┄ .