🔴 نحوه‌ی برخورد قرآن با فرهنگِ زمانه ✅ فرهنگ زمانه، عبارت است از مجموعه آداب، رسوم و عقاید و ... مردم هر عصر که در اینجا مقصود فرهنگ عرب جاهلی عصر نزول قرآن است. جاهلیت به دوره و فرهنگ عرب پیش از اسلام که شرک و بت‌پرستی بر آن غلبه داشته است، اطلاق می‌گردد. البته گاه، رسم‌های نیک و اخلاق حسنه و اندیشه توحیدی که آیین حنیف نامیده شده است، در بطن این فرهنگ جای داشته است. البته در قرآن مفاهیمی مانند ملّت، سنّت، امّت، دین و خُلق وجود دارد که هر کدام بیانگر عنصری از عناصر فرهنگ هستند. 🔹در قرآن کریم، چهار بار کلمه جاهلیت به کار رفته است، در سوره‌های آل عمران/۱۵۴، مائده/۵۰، احزاب/۳۳، فتح/۲۶. جز این موارد، در قرآن، بارها به بعضی از عقاید و احکام و نیز اخلاق رذیله جاهلیت اشاره شده است. مبانی برخورد قرآن با فرهنگ زمانه را می‌توان در حقانیت قرآن، هدایت‌گری آن، همراهی با علم، اعجاز و تحدّی در آیات قرآنی، انسجام با فطرت، وحی خالص بودن، تأثیر نداشتن امّی بودن پیامبر(ص)، امانت‌داری و صداقت حاملان وحی، عقلانی بودن آن، خاتمیت قرآن و جاودانگی پیام آن و ... جستجو کرد. 🔹معقول آن است که پیام وحی گرچه جاودانه و جهانی است ولی باید با محیط نزول و زمان آن رابطه داشته باشد تا بتواند امّتی نمونه تربیت کند (ابراهیم/۴). آیات قرآن بر حق استوار است، پس هر جا باطلی باشد، جای درگیری و ارشاد و هر کجا حقی بود، جای همدلی و انسجام است و هر کجا، حق و باطل در هم آمیزند، جای فصل و اصلاح است. به نمونه‌هایی از برخورد قرآن اشاره می‌کنم: ▫️قرآن کریم؛ بت‌پرستی، شرک و شراب خواری و ... را به کلی نفی کرد. (مائده/۳، انعام/۱۳۶، احزاب/۴و۳۷، مجادله/۲، تکویر/۸) ▫️حرمت جنگ در ماه حرام را پذیرفت. (توبه/۳۶) ▫️اعمال حج را اصلاح کرد. (حج/۲۷، بقره/۱۹۶، توبه/۳، آل عمران/۹۷، بقره/۱۸۹) ▫️دادوستد را تأیید کرد، ولی ربا و کم‌فروشی را ممنوع ساخت. (بقره/۲۷۵) ▫️با مسأله تثلیث و خدا انگاری مسیح(ع) و خرافات و انحرافات و تحریفات یهودیان برخورد کرد. (در چند سوره ابتدایی قرآن) 🔸لذا نباید گمان شود که بواسطه فرهنگ زمانه، قرآن از آنها متأثّر شده و یا احیاناً در آن، باطل راه یافته است و این مسأله، حقّانیت قرآن را نشان می‌دهد.