انس با صحیفه سجادیه
قسمت 2 ⏺ پاداش بيش از عمل‏ 1 جزا و پاداش خداوند نه تنها زياده بر اعمال ما است، بلكه اعمال ما در مقابل فضل و احسان او چيزى به حساب نمى‏آيد، چرا كه اگر يك لحظه خداوند نظر لطف و عنايتش را از ما بردارد و با نگاه عدالتِ بدون تفضّل، به اعمال ما رسيدگى كند، ديگر چيزى از هستى باقى نمى‏ماند، تفضّل و احسان او به خاطر اعمال ما نيز نمى‏باشد، جه عمل داشته باشيم چه نداشته باشيم، هميشه مرهون عنايت او هستيم، از ابتداى خلقت كه انسان پا به عرصه وجود مى‏گذارد، يا بهتر بگوييم از ابتداى خلقت هستى، حالا چه خلقت انسان، چه خلقت ديگر موجودات، خداوند تمام نعمت‏هاى مادّى و معنوى را بدون هيچ گونه چشمداشت و توقّعى در اختيار انسان و باقى موجودات گذاشته، چون او نياز به عمل ما ندارد، ماييم كه محتاج به لطف و كرامت او هستيم او حتّى احتياج به شكرگزارى ما ندارد چون او بى‏نياز مطلق است، احسان و تفضّل او به خاطر تشكّر بندگان از او نيست كه منتظر تشكّر بنده‏اش باشد. به قول دانشمند معروف: «تفضّل فرماينده به جاى همه اصناف خلق، خداى تعالى است: در مرتبه اوّل: به هست كردن ايشان، در مرتبه دوّم: به كامل گردانيدن ايشان به عضوها و سبب‏ها كه ايشان را ضرورى بود، در مرتبه سوّم: بدانچه ايشان را در نعمت و رفاهيت دارد، به آفريدن سبب‏ها كه محتاج باشد، اگر چه حاجتشان بدان ضرور نبود، در مرتبه چهارم: بدانچه ايشان را بيارايد، به مزيّت‏ها [و زوايد] كه آرايش ايشان باشد و بيرون است از ضرورات و حوايج. مثال ضرورى، از عضوها سر است و دل و جگر و مثال حاجت، چشم و دست و پاى و مثال زينت، خميدگى ابرو و لعلى لب و بادام چشمى وجز آن، از چيزهايى كه بدان ضرورت و حاجت نباشد، و مثال ضرورت از نعمت‏هايى كه بيرون تن آدمى‏ است نان و آب، و مثال حاجت دوا و گوشت و ميوه‏ها و مثال مزيّت‏ها و زوايد، سبزى درختان و خوبى شكوفه‏ها و ميوه‏ها و طعام‏هاى لذيذ كه بدان حاجتى و ضرورتى نيست، و اين سه قسم هر حيوانى را موجود است، بلكه هر نباتى را، بلكه هر صنفى را از اصناف خلق، از ذروه عرش تا حضيض ثرى، پس محسن اوست و غير او چگونه محسن باشد.» ترجمه احياء العلوم: 4/ 523- 524. آرى، خداوند نه تنها به اعمال ناقص ما چندين برابر پاداش مى‏دهد و خودش اهل احسان و تفضّل است، بلكه علاوه بر اين به انسان‏ها و مؤمنان نيز امر مى‏كند كه اهل احسان و فضيلت باشند، از اينرو در سوره نحل مى‏فرمايد: إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسنِ وَ إِيتَآىِ ذِى الْقُرْبَى‏ وَ يَنْهَى‏ عَنِ الْفَحْشَآءِ وَالْمُنكَرِ وَ الْبَغْىِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ» به راستى خدا به عدالت و احسان و بخشش به خويشاوندان فرمان مى‏دهد، و از فحشا و منكر و ستم‏گرى نهى مى‏كند. شما را اندرز مى‏دهد تا متذكّر [اين حقيقت‏] شويد [كه فرمان‏هاى الهى، ضامن سعادت دنيا و آخرت شماست.] و نيز مى‏فرمايد: مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ امْثالِها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلا يُجْزى الّا مِثْلَها وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ» هر كس كار نيك بياورد، پاداشش ده برابر آن است، و آنان كه كار بد بياورند، جز به مانند آن مجازات نيابند و ايشان مورد ستم قرار نمى‏گيرند. از اميرمؤمنان على عليه السلام در توضيح آيه فوق سؤال شد، ايشان فرمودند: الْعَدلُ الْانْصافُ وَ الْاحْسانُ التَّفَضُّلُ عدل آن است كه حق مردم را به آنها برسانى و احسان آن است كه بر آنها تفضّل كنى. 👈 ادامه دارد ... تفسير و شرح صحيفه سجاديه، ج‏ 11 ، ص: 227 👌 دعای ◀️کانال انس با 🆔 @sahife2
173 مشاهده