#رجال_فهرستی فهارس اماميه (14) گاه اختلاف مصادر فهارس باعث تفاوت هايی در ذکر يک عنوان می شود. در توضيح بايد گفت: با مراجعه به فهرست شيخ و نجاشي ملاحظه می کنيم که شيخ گاه راوي ای را به عنوانی ذکر نموده در حالی که نجاشي از همان راوی با عنوانی ديگر نام برده است، بلکه گاه در فهرست شيخ و يا نجاشي از يک راوی با دو عنوان ياد می شود. اين امر باعث اختلاف متأخّرين در اتّحاد عناوين و يا تعدّد آنها شده است. در حالی که مقتضای تحقيق اتحاد دو عنوان مختلف است يعنی اين که هر دو عنوان برای يک شخص است، اما اختلاف عناوين تنها به سبب اختلاف مصادر است، مثلاً عنوانی که شيخ ذكر نموده مأخوذ از فهرست حميد است، در حالی که عنوان ذکر شده در فهرست نجاشي مأخوذ از فهرست عبد الله بن جعفر حميري است. نمونه ای از تعدّد عناوين را در اين موارد می توان ملاحظه نمود: أ. أحمد بن أبي بشر السرّاج وأبي بشر أحمد بن محمّد السرّاج. مصدر عنوان اوّل فهرست حميد بن زياد، و مصدر عنوان دوم فهرست حميري است. ب. عبد الله بن إبراهيم الأنصاري وعبد الله بن إبراهيم الغفاري. مصدر عنوان اوّل فهرست سعد بن عبد الله وحميری، و مصدر عنوان دوم فهرست صدوق و ابن وليد است. ج. بسطام بن سابور وبسطام بن الزيّات. مصدر عنوان اوّل فهرست ابن وليد، و مصدر عنوان دوم فهرست صدوق است. د. محمّد بن عليّ الصيرفي ومحمّد بن عليّ بن إبراهيم القرشي. مصدر عنوان اوّل فهرست صدوق ، و مصدر عنوان دوم فهرست ابن وليد است. هـ. عيسی بن عبد الله الهاشمي، و عيسى بن عبد الله بن محمّد بن عمر بن عليّ بن أبي طالب. مصدر عنوان اوّل فهرست ابن وليد، و مصدر عنوان دوم فهرست سعد بن عبد الله و حميري است. از اين مطلب می توان علت عدم ذکر بعضی از روات را در فهرست شيخ و يا نجاشي فهميد، چرا که شيخ اشخاصی را در فهرستش ذکر می کند که نامی از آنها در مصادرش آمده باشد، از اين رو عدم ذکر بعضی از روات را نمی توان غفلتی از جانب شيخ دانست، آن گونه که محقّق شوشتري در موارد متعدّدی اين گونه گمان کرده است. (رک به: قاموس الرجال: 9/5، الرقم: 6272؛ 9/10، الرقم: 6277؛ 9/38، الرقم: 6324؛ 9/46، الرقم: 6333؛ 9/51، الرقم: 6345) ممکن است کسی بگويد: فهارس هشت گانه همان گونه که در دست نجاشي است در اختيار شيخ نيز قرار دارد، پس اگر راوی ای را نجاشي ذکر نمود شيخ نيز بايد همو را ذکر کند. اما بايد داشت که نسخ اين فهارس هشت که در دست نجاشي است با نسخ اين فهارس که اختيار شيخ قرار دارد متفاوت است. شاهد اين ادعا اختلاف طرق نجاشی و شيخ به اين فهارس هشت گانه است. از سوی ديگر نگاه نجاشی و شيخ به اين فهارس هشت گانه متفاوت است. از اين رو ميزان استناد به اين فهارس و أخذ از آنها در فهرست شيخ و نجاشی با هم متفاوت است. @derasatfielmrejal @salmanraoofi