مانند سایر انواع رشد، جنبه‌ی تحولی دارد یعنی هم می‌تواند جنبه‌ی مثبت داشته و هم می‌تواند جنبه‌ی منفی داشته باشد. به بیان دیگر حرکت انسان در مسیر رشد متعالی دو جهت دارد: افرادی هستند که جهت مثبت و کمال خواهی را پی می‌گیردند و از مسیر گمراهی اجنتناب می‌کنند و افرادی هم هستند که نه تنها در این جهت حرکت نمی‌کنند، بلکه سرمایه‌های اولیه‌ای را هم که خداوند به آن‌ها داده از بین می‌برند، قرآن کریم در توصیف این افراد می‌فرماید: لَهُمْ أَعْيُنٌ لا يُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا يَسْمَعُونَ بِها أُولئِكَ كَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِكَ هُمُ الْغافِلُون (اعراف، 179). تبدیل سیئات به حسنات پس از توبه که در آیه شریفه «فاولئكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا» (فرقان، 70) به آن اشاره شده است نیز نشان از سعه‌ی وجودی هنگام حرکت به سمت بدی‌ها داشته و از وجود چنین بعد تحولی در انسان حکایت می‌کند زیرا تبدیل سیئه به حسنه چگونه متصور است جز آنکه هر دو نوعی تحول به حساب آید؟ مَثل این آیه شریفه آن است که انسان سالک به سمت کمالات، همچنین انسان ساقط شده در بدی‌ها و نواقص هردو ظرفی دارند که لحظه به لحظه بزرگتر می‌شود با این تفاوت که فرد نخست علاوه بر بزرگتر شدن ظرف، مظروف با ارزشی نیز کسب می‌کند اما فرد دیگر مظروف آلوده‌ای را با خود حمل می کند و توبه صرفا مظروف‌ها را عوض می‌کند نه ظرف‌ها را و این خود بیان‌گر این جنبه‌تحولی در انسان است. @semimm