هدایت شده از ثقلین و دیگر هیچ...
(6) (بخش هشتم) مگر نام علی در قرآن آمده است که آن عالمِ مسیحی، خطاب به امیرالمؤمنین علیه‌السلام گفت: نام شما در قرآن علی است؟! چنانچه در مطلب قبل بیان شد، راهب رومی، خطاب به امیرالمؤمنین گفت که در منابع خود خوانده است که نام جانشین پیامبر خاتم در قرآن، علی است. حال ببنیم آیا نام امیرالمؤمنین با عنوان علی در قرآن ذکر شده یا خیر. بله، در هیچ جای قرآن، نام امیرالمؤمنین علیه‌السلام به صراحت، به عنوان جانشین رسول خدا صلی‌الله‌علیه نیامده (که دلایل متعدد و خاص خودش را دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره خواهد شد)، اما این به این معنا نیست که نام حضرت، مطلقاً در قرآن نیامده است! در ذیل دو آیه‌ای که در آن نام مولی علی علیه‌السلام ذکر شده با توضیحاتش تقدیم می‌شود: نخستین آیه، آیه‌ی ۴ از سوره‌ی زخرف: حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام در خصوص آیه‌ی شریفه‌ی «و إنّه فی أمّ الکتاب لدینا لعلیّ حکیم[1] - همانا او در اصل کتاب نزد ما علیِ حکیم است» فرمود: منظور از آن، علی بن ابی‌طالب علیهما‌‌السلام است[2]. در تصریح همین معنا در فرازی از زیارت ششم امیرالمؤمنین که در مفاتیح الجنان محدّث قمی نیز نقل شده و زیارت بسیار عظیم‌الشأنی است که از ناحیه امام صادق علیه‌السلام صادر شده، می‌خوانیم: السلام علی صاحب الدّلالات و الآیات الباهرات و المعجزات القاهرات، المنجی من الهلکات، الذی ذکره الله فی محکم الآیات، فقال تعالی «و إنّه فی أم الکتاب لدینا لعلی حکیم»...[3] سلام بر آن کسی که صاحب دلیل‌ها و نشانه‌های درخشان و معجزات چیره و رهایی‌بخش از هلاکت‌هاست، آن کسی که خدا در آیات محکم او را ذکر کرده و فرموده است: «به‌راستی که او در اصلِ کتاب،‏ نزد ما، علىّ حکیم است.» اما دومین آیه، آیه‌ی ۵۰ از سوره‌ی مریم: در سوره‌ی شعرا، حضرت ابراهیم علیه‌السلام از خدا تقاضا می‌کند: «واجعل لی لسان صدق فی الآخرین[4] و زبان راستگویی را برای من در آیندگان قرار ده.» خدای متعال، جوابِ این درخواست را در سوره مریم ذکر فرموده: «و وهبنا لهم من رحمتنا وجعلنا لهم لسان صدق علیا[5] و از رحمت‏ خویش به آنان ارزانى داشتیم و برایشان (ابراهیم و اسحاق و یعقوب)، زبان صدق علی را قرار دادیم!» اما روایات در توضیح این آیات: ابوبصیر از امام صادق علیه‌السلام نقل می‌کند که: خداى عز و جل می‌فرماید: «هنگامی که [حضرت ابراهیم] از آن‌ها و آنچه جز خدا می‌پرستیدند کناره‌گیری کرد، ما اسحاق و یعقوب را به او بخشیدیم و همه را پیغمبر قرار دادیم، و از رحمت خود بدان‌ها بخشیدیم، و براى آن‌ها على را زبان راستى قرار دادیم» مقصود (از علیا)‌ در این آیات، على بن ابى‌طالب علیهما‌‌السلام است، زیرا ابراهیم از خداى عز و جل خواسته بود که برایش در میان پسینیان زبان راستى قرار دهد [مذکور در سوره‌ی شعراء، ‌آیه ۸۴] و خداى تبارک و تعالى براى او و اسحق و یعقوب، على را زبان راستگو قرار داد[6]. همچنین در فرازی از دعای ندبه نیز آمده است: و بعضی از اولیائت را به عنوان دوست خود گرفتی، و وقتی از تو زبان راستی در آیندگان خواست، دعایش را مستجاب نمودی و آن را علی قرار دادی[7]. البته در منابع اهل سنت نیز روایاتی ذکر شده است که نشان می‌دهد مقصود از «علیا» در این آیه وجود مقدّس علی‌ بن ابی‌طالب علیهما‌السلام است، از جمله‌ی این روایت‌ها، روایتی است که حاکم حسکانی عالم حنفی مذهب اهل سنت در کتاب شواهد التنزیل آن را ذکر کرده و در آن رسول خدا فرموده است که در معراج این آیه بر من نازل شد و مقصود از «علیا» در آن علی علیه‌السلام است و خداوند نام او را از نام خودش که علی اعلی است مشتق کرده است.[8]. پانوشت‌ها: [1] زخرف:۴ [2] تفسير قمی، ج۱، ص۲۸؛ معانی‌الأخبار، شیخ صدوق، ج۱، ص۳۲؛ شرح الأخبار، قاضی نعمان مغربی، ج۱، ص۲۴۴؛ غرر الأخبار، دیلمی، ج۱، ص۱۴۸؛ تأويل الآيات، استرآبادی، ج۲، ص۵۵۲. [3] المزار الکبير، محمد بن جعفر مهشدی، ج۱، ص۲۱۴. [4] شعراء:۸۴ [5] مریم:۵۰ [6] کمال الدین، شیخ الصدوق، ج۱، ص۱۳۹؛ تأویل الآیات، سید شرف الدین، ج۱، ص۲۹۷‌ [7] المزار الکبير، محمد بن جعفر مشهدی، ج۱، ص۵۷۳؛ مصباح الزائر، سید بن طاووس، ج۱، ص۴۴۶؛ زاد المعاد، علامه مجلسی، ج۱، ص۳۰۳. [8] شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، ج۱، ص۴۶۲. ✅ کانال رسمی کتاب جمکران: @ketabejamkaran @justhadis110 🌀 (پاتوق گفتمانی جوانان انقلابی) https://eitaa.com/joinchat/2094203265C1a91802f6c