راز ملقّب شدن امام پنجم، به «باقرالعلوم» بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین. به روایت «شیخ صدوق» در «علل الشرایع»، از «جابر جعفی» سؤال شده: - چرا امام «محمد بن علی» علیه السلام را «باقر» نامیدند؟! - زیرا «علم» را شکافت، [چه] شکافتنی!!! جابر جعفی چنین ادامه داده: رسول خدا صلی الله علیه وآله، صحابی جلیل‌القدر و معمّر، «جابر بن عبدالله انصاری» را مژده‌ی ملاقات ابوجعفر محمد بن علی علیه السلام داده، فرمود: سلام مرا را به وی ابلاغ نما؛ و جابر، روزی آن امام همام را (که نوجوانی بود) در راهی دیده، عرضه داشت: - پسرکم! جدّت رسول خدا ص توسط من به تو سلام رسانده است. - سلام خدا بر رسول خدا ص و سلام بر تو ای جابر که سلام آن‌حضرت را رساندی. در شرح این تکه‌ی مهم تاریخی باید عرض کنم: تراژدی غم‌بار و توطئه‌ی پیچیده‌ی پسارحلت حضرت رسول ص، دارای لایه‌های مختلف و پنهانی بود؛ یکی از آن لایه‌ها، قانون ظالمانه‌ی «منع نقل حدیث» بود که به منظور جلوگیری از نشر فضائل و حقوق اهل‌بیت علیهم السلام، وضع شد، که تا نیمه‌ی دوم ایام سلطنت امویان پابرجا بود. در دوران عمر بن عبدالعزیز (که اعدل بنی‌امیه لقب گرفت) این منع برداشته شد؛ دستگاه حاکم دید به همه‌ی اهداف مورد نظر در فسفله‌ی منع حدیث رسیده‌اند، لذا ضرورتی بر استمرار آن ندیده، آن را لغو کردند؛ خصوصاً اینکه گسترش روزافزون سرزمین‌های اسلامی و به تبع آن، کثرت نومسلمانان، و ضرورت مراجعه به تراث علمی رسول الله ص برای پاسخگویی به سؤالات متعدد عقیدتی و شرعی مردم، چنین تصمیمی را ایجاب می‌کرد. و اصولاً ضرورت اختفاء «اسرار مگو»ی حکومت‌ها و ارباب قدرت، پس از گذشت ۳۰ الی ۵۰ سال، از میان می‌رود و مانعی در افشای آنها نمی‌بینند. اما همان فضای [نیم‌بند] باز آزادی بیان را هم، آمدند کانالیزه کردند؛ علمای درباری‌ای را به عموم معرفی کردند که احادیث را [فقط] از ایشان اخذ کنند (که آن را به قول خودشان مدیریت کرده باشند). در این بین، حجت معصوم الهی، پنجمین وصی برحق پیامبر، حضرت محمد بن علی الباقر علیهم السلام ظهور کرد که تمامی علوم الهیِ نبوی و علوی علیهما السلام را در قالب تربیت شاگردان بیشمار به جامعه‌ی اسلامی عرضه نمود. آری؛ پیامبر ص در وصف آن‌حضرت برای جابر، ایشان را شبیه‌ترین مردمان به خود معرفی فرموده بود که علم را (از منبع اصلی آن) خواهد شکافت، و این شباهت، ورای شباهت ظاهری (و مهم‌تر از آن)، شباهت از حیث سیره و روش بوده است؛ یک‌وقتی حجت‌الاسلام قراعتی در درس‌هایی از قرآن شب‌های جمعه‌اش، نقل کرد: گروهی از دانش‌پژوهان مسلمان عصر امام باقر علیه السلام، در شیوه‌ی «وضوی صحیح» با هم اختلاف کردند؛ و سؤال از این و آن نیز، آنان را بیش از پیش سردرگم ساخت! اما وقتی به امام باقر علیه السلام مراجعه کردند، حضرت، برخواسته، یک وضو (به طریقه‌ی شیعیان) گرفت و فرمود: هذا وضوء رسول الله ص!!! غرّه‌ی ماه رجب، میلاد باسرسعادت پنجمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت، حضرت باقرالعلوم، امام ابوجعفر محمد بن علی علیهما السلام، بر حضرت بقیةالله ارواحنا فداه و عموم شیعیان و محبین حضرتش مبارک باد. والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی) شنبه ۲۳ دی ۱۴۰۲ ؛ ۱ رجب ۱۴۴۵ @shabnamshabna