دینداری لذت‌بخش - مجلس۴
محبت الهی، معیار غم و شادی
قال الله تعالیٰ:
- مَن تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ. «سوره‌ی بقره، ۳۸»
ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﺪﺍﻳﺘﻢ ﭘﻴﺮﻭﻱ ﻛﻨﻨﺪ ﻧﻪ ﺗﺮﺳﻲ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻧﺪﻭﻫﮕﻴﻦ ﺷﻮﻧﺪ.
- قُلْ بِفَضْلِ اللهِ وَبِرَحْمَتِهِ فَبِذَٰلِكَ فَلْيَفْرَحُوا هُوَ خَيْرٌ مِّمَّا يَجْمَعُونَ. «سوره‌ی یونس، ۵۸»
ﺑﮕﻮ: [ﺍﻳﻦ ﻣﻮﻋﻈﻪ، ﺩﺍﺭﻭ، ﻫﺪﺍﻳﺖ ﻭ ﺭﺣﻤﺖ] ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﻭ ﺭﺣﻤﺖ ﺧﺪﺍﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺆﻣﻨﺎﻥ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺷﺎﺩ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺁﻥ ﺍﺯ ﻫﻤﻪی ﺛﺮﻭتی ﻛﻪ ﺟﻤﻊ میﻛﻨﻨﺪ، ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ.
- أَلَا إِنَّ أَوْلِيَاءَ اللهِ لَا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلَا هُمْ يَحْزَنُونَ. «سوره‌ی یونس، ۶۲»
ﺁﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﻴﺪ! ﻳﻘﻴﻨﺎً ﺩﻭﺳﺘﺎﻥ ﺧﺪﺍ ﻧﻪ ﺑﻴﻤﻰ ﺑﺮ ﺁﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺍﻧﺪﻭﻫﮕﻴﻦ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ.
قال امیرالمؤمنین علیه السلام:
- فَلْیَکنْ سُرُورُکَ بِما نِلْتَ مِنْ آخِرَتِک، وَلْیَکنْ اَسَفُک عَلى ما فاتَک مِنْها. وَما نِلْتَ مِنْ دُنْیاک فَلا تُکثِرْ بِهِ فَرَحاً، وَما فاتَک مِنْها فَلا تَأْسَ عَلَیهِ جَزَعاً.
«نهج‌البلاغه، نامه‌ی۲۲»
پس به آنچه از آخرتت به آن رسیده‌ای، شاد باش؛ و به آنچه از آخرتت از دست رفته، به غم بنشین. به آنچه از دنیا به آن می‌رسى زیاد خوشحال مباش، و به آنچه از دنیا از دستت می‌رود بیش از اندازه غمگین مشو.
- اَمَّا اللَّيلُ فَصَافُّونَ اَقْدامَهُمْ تَالينَ لاَِجْزاءِ الْقُرْآنِ يُرَتِّلُونَهُ تَرْتيلاً، يُحَزِّنُونَ بِهِ اَنْفُسَهُمْ، وَيَسْتَثيرُونَ بِهِ دَواءَ دائِهِمْ. فَاِذا مَرُّوا بِآيةٍ فِيها تَشْويقٌ رَكنُوا اِلَيها طَمَعاً، وَتَطَلَّعَتْ نُفُوسُهُمْ اِلَيها شَوْقاً، وَظَنُّوا اَنَّها نُصْبَ اَعْينِهِمْ. وَاِذا مَرُّوا بِآيةٍ فِيها تَخْويفٌ اَصْغَوْا اِلَيها مَسامِعَ قُلُوبِهِمْ، وَظَنُّوا اَنَّ زَفيرَ جَهَنَّمَ وَشَهِيقَها فِي اُصُولِ آذانِهِمْ. «نهج‌البلاغه، خطبه‌ی۱۹۳»
[در وصف مؤمنان]: به هنگام شب برای عبادت برپايند، درحالی كه اجزای قرآن را شمرده و سنجيده تلاوت كنند، خود را به آيات قرآن اندوهگين ساخته، و داروی دردشان را از آن برگيرند. و چون به آيه‌ای بشارت‌دهنده بگذرند، به مورد بشارت طمع كنند، و روحشان از روی شوق به آن خيره گردد، و گمان برند كه مورد بشارت در برابر آنهاست. و چون به آيه‌ای بگذرند كه در آن بيم داده شده، گوش دل به آن دهند، و گمان برند شيون و فرياد عذاب بيخ گوش آنان است.
توضیح:
امام رضا علیه السلام در توصیه‌های خود به ریّان بن شبیب (در روز اول محرم) فرمود:
يَابْنَ شَبِيبٍ إِنْ سَرَّكَ أَنْ تَكُونَ مَعَنَا فِي اَلدَّرَجَاتِ اَلْعُلَى مِنَ اَلْجِنَانِ فَاحْزَنْ لِحُزْنِنَا وَافْرَحْ لِفَرَحِنَا وَعَلَيْكَ بِوَلاَيَتِنَا فَلَوْ أَنَّ رَجُلاً تَوَلَّى حَجَراً لَحَشَرَهُ اَللهُ مَعَهُ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ.
«عیون اخبار الرضا علیه السلام، ج۱، ص۲۹۹»
ای پسر شبیب! اگر بودن با ما در عالی‌ترین درجات بهشت تو را خوشحال می‌کند، پس با حزن ما محزون باش، و با شادی ما شاد باش؛ و [کلاً] بر تو باد به ولایت ما؛ که بدرستی که هرکس [حتی اگر] سنگی را دوست داشته باشد، خدا او را با آن محشور خواهد فرمود.
این کلام گهربار امام هشتم ع، به چند محمل قابل ترجمه است:
- سرور مؤمن در ایام اعیاد اسلامی، و ولادت معصومین ع، و حزن او در ایام شهادت و وفات ایشان.
- سرور مؤمن در ایام پساظهور حضرت مهدی عج، و حزنش در ایام غیبت آن‌حضرت.
- سرور مؤمن در وقتی که طاعت و عبادتی به جا می‌آورد، و حزن‌اش در وقتی که معصیتی را مرتکب می‌شود.
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:
سُرُورُ المُؤمِنِ بِطاعَةِ رَبِّه وَحُزنُه عَلیٰ ذَنبِه.
«غررالحکم، ح۵۵۹۴»
شادمانی مؤمن در اطاعتش از پروردگارش است و غم او بر گناهی است که از وی سر زده.
آیات شریفه، و نیز کلام گهربار امام، مؤید این معناست که تولّای خدا و اولیاء معصوم علیهم السلام و عمل بر طبق پسند و رضایت خداوند، نقطه‌ی عطف شادی و سرور حقیقی، و در مقابل، عدم اعتقاد به خدا یا عدم التزام به اوامر و منهیّات الهی، اصلی‌ترین محور غم و حزن است.
💌 به دیگران ارسال کنید، در ثوابش شریک باشید ❤️