ولایت‌عهدی امام رضا علیه السلام بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین. ۶ رمضان سال ۲۰۱ ه‌‌ق بود که حضرت امام رضا علیه السلام به اجبار طاغوت وقت، عبدالله مأمون، ولایت‌عهدی او را پذیرفت؛ امری که به شهادت تاریخ، به هیچ‌وجه خوشایند آن‌حضرت نبود و قلباً به آن رضایت نداشت و اندوه خویش را از بابت آن پنهان نمی‌کرد؛ به شخصی از شیعیان که خیلی به آن قضیه دل خوش کرده بود، فرمود: خشنود نباش که دوامی ندارد. حضرت، هنگام حرکت اجباری از مدینه، خانواده و اهل‌بیت خود را امر کرد برای ایشان گریه کنند و مویه را به اوج برسانند؛ حرکتی که پیشاپیش، حسن نیت خلیفه را در فراخوان امام، شدیداً به چالش کشید. اولین برخورد و جواب ایشان به پیشنهاد مأمون نیز، جالب و در خور توجه است؛ آن طاغوت بدسگال، ابتدائاً اصل خلافت را به امام پیشنهاد نمود، اما امام فرمود: اگر این منصب از آنِ توست، سزاوار نیست آن را به دیگری واگذاری، و اگر از آن تو نیست، حقی در آن نداری که راجع بهش تصمیمی بگیری! مأمون که دست‌بردار نبود، این‌بار ولایت‌عهدی را پیشنهاد داد؛ اما حضرت آن را هم رد فرموده، یک خبر از آینده داد؛ پدرم از جدم از اجدادم از پیغمبر خدا علیهم السلام خبر داده‌اند که من قبل از تو از دنیا خواهم رفت؛ مرا خواهند کشت، و اسم قاتلم را هم می‌دانم (رمزاً و کنایتاً به مأمون اشاره فرمود). آخرالامر هم که بالاجبار و پس از تهدید به قتل از سوی مأمون قبول کرد، به شرط عدم انجام هیچ امر حکومتی‌ای پذیرفت؛ و این در حقیقت یعنی نپذیرفتن! آن امام مظلوم و غریب همواره می‌فرمود: این امر (ولایت‌عهدی) هیچ خیر و گشایش و ره‌آوردی برای من نداشته است؛ من در مدینه بر درازگوش خود سوار بودم ولی دست‌خطم در شرق و غرب جهان اسلام مطاع بود، اما اینجا در غربت این قصر و عمارت محبوس و محصور شده‌ام. گرچه بعض بزرگان و اجلای پیشوایان شیعه (جناب شیخ مفید) فرموده‌اند در مثل چنین روزی، اظهار فرح و شادی و انجام اموری از قبیل اطعام و احسان پسندیده است، ولی به نظر می‌رسد، برای امری که غم را بر دل پاک امام نشانده، و آخرالامر هم به شهادت حضرتش منجر شده است، نمی‌توان شاد بود و شادی کرد. مطالعه‌ی بیشتر: اربلی، کشف‌الغمه؛ وقایع‌الایام و منتهی‌الآمال شیخ عباس قمی؛ جعفریان، حیات سیاسی‌فکری امامان شیعه؛ و ... الا لعنة الله علی القوم الظالمین والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی) یکشنبه ۲۷ اسفند ۱۴۰۲ ؛ ۶ رمضان ۱۴۴۵ @shabnamshabna