تعطیلی شنبه‌ها و ابهامات پیرامون آن
بسم الله الرحمن الرحیم وصلی الله علی محمّد وآله الطاهرین.
مدت‌هاست اذهان عمومی درگیر مسأله‌ای به نام کاهش ساعات کاری کارمندان (یا همان افزایش تعطیلات هفته) شده، هرکس از زاویه‌ی دید خود و با توجه به گرایش صنفی و شغلی‌اش، آن را تجزیه‌تحلیل می‌کند.
در این بین، نکته‌ای بسیار مهم، ابهاماتی را [ناظر به حسن‌نیّت بازیگران میدان و صحنه‌گردانان ماجرا] موجب می‌گردد؛ و آن، استفتاء از مراجع معظم تقلید در این باره است!
آری؛ از شماری از آیات عظام سؤالی هدایت‌شده و جهت‌دار پرسیده شده، که جوابش پیش‌پیش روشن است؛ این سؤال با گزاره‌هایی نظیر:
- نیت ما اقتصادی (و هماهنگی با اقتصاد جهانی از بعض زوایا) است.
- بحث ما ایدؤلوژی و دینی نیست.
- تعطیلی جمعه (به عنوان یک روز مقدس در اسلام، و برپایی آئین نماز جمعه) سر جایش محفوظ است.
- و ...
همراه شده، و نهایتاً اصل سؤال این است:
نظر مبارک را در خصوص تعطیلی شنبه‌ها یا پنج‌شنبه‌ها عنوان بفرمایید!
روشن و مبرهن است فقهاء عظام با خط‌کش «حلیّت و حرمت» به فرعیات و موضوعاتِ مورد سؤال نگریسته، اگر حکم به حلیت ندهند، دست‌کم آن را مباح (جایز) شمرده، اشکالی در هیچ‌یک از دوطرف مسأله نمی‌بینند. و بدین‌ترتیب، برگ برنده‌ای برای پیش‌برد مقاصد اصلی و پشت‌پرده به دست آورده، حربه‌ای برّان برای مقابله با مخالفین تعطیلی شنبه‌ها دست و پا کرده‌اند.
گذشته از اینکه تا همین چند سال پیش، سخن بر سر زیاد بودن تعطیلات رسمی در کشور بود؛ و نمایندگان، در راستای کاهش تعطیلات، دست به اقدامی احمقانه مبنی بر حذف تعطیلی شهادت امام جعفر صادق ع زدند که واکنش شدید مراجع را در پی داشته، موجب عقب‌نشینی آنان شد، باید از این آقایان پرسید:
۱. چطور به یکباره تعطیلات رسمی مملکت، از زیاد به کم سقوط کرد؟! همین چند سال پیش که مجلس، روز شهادت امام حسن عسکری ع را به تعطیلی‌های رسمی افزود، داد عده‌ای درآمد که فریاد از این همه تعطیلات، و ... بعد به یکباره به این فکر افتادند این مردم زحمتکش تعطیلاتشان کم است؟!
۲. از کی تا به حال، اینقدر متشرّع، و متبعد به احکام دین، و مطیع مجتهدان شده‌اید؟! شما که تا چند وقت پیش از این، اصل تقلید را به چالش کشیده، آن را با کلمات و عباراتی دور از ادب، آماج حملات خود قرار می‌دادید؟!
۳. چطور در موضوعات دیگر، مثل:
- مسائل مختلف بانکداری، کارمزد، دیرکرد، بهره‌ی وام بانکی
- مسائل مربوط به حوزه‌ی زنان، حجاب، ورزش بانوان، ورود زنان تماشاچی به ورزشگاه‌ها، و ...
- مسائل مربوط به خانواده و جمعیت
- مسائل بغرنج اقتصادی، گرانی‌های سرسام‌آور، اداره‌ی جامعه بر مبنای اصل غلط گداپروری و ...
هیچ وقعی به نظرات فقهی مراجع و بلکه هیچ اعتنایی به فریادهای ایشان نمی‌گذاشتید؟!
چطور حالا که به نفعتان است، و می‌دانید حکم مرجع در این فقره چیست، به ناگاه مقلدی حرف گوش‌کن شدید؟!
۴. چطور مخالفت مراجعی مثل آیت‌الله سبحانی را نادیده می‌گیرید؟! جالب اینکه ایشان با استناد به قانون اساسی که: روز تعطیل رسمی در ایران جمعه است، به نقد مصوبه‌ی مجلس پرداخته است!
خوبست نظر شهید مطهری هم بازخوانی شود که در «آشنایی با قرآن، ج۷، ص۸۶» آورده است (تلخیص):
... انگلیسی‌ها از زمان ورودشان به هند سعی کردند همه‌ی سنت‌های آنها را به سنت‌های خودشان تبدیل کنند. از جمله اینکه روز تعطیل را از جمعه به یکشنبه تبدیل کردند.
... پاکستان اساساً به نام اسلام از هند مستقل شد؛ می‌گفتند که ما مسلمانیم و شما هندو هستید و از نظر فرهنگ معنوی از یکدیگر جدا هستیم و نمی‌خواهیم با شما زندگی کنیم و می‌خواهیم مستقل شویم. در عین‌حال اینها که در مقابل هندی‌ها آنقدر مقاومت کردند هنوز این سنت مسیحی را در میان خودشان حفظ کرده‌اند؛ مبدأ سالشان مبدأ مسیحی و تعطیل هفتگیشان یکشنبه است.
... این را عرض می‌کنم برای این که ما باید توجه داشته باشیم به نغمههایی که کم و بیش در مجلهها و در مقالات ادبی و به اصطلاح علمی و نیمه علمی شنیده می‌شود؛ مینویسند این برای ایران سبب رکود کارهاست که تعطیلات خودمان را جمعه قرار بدهیم، در حالی که اکثریت مردم دنیا که ما با آنها سر و کار داریم تعطیلاتشان یکشنبه است. آنوقت ما مجبوریم که در هفته دو روز تعطیل داشته باشیم، روز جمعه به خاطر خودمان و روز یکشنبه برای اینکه دنیا تعطیلی دارد.
آیت‌الله مطهری نهایتاً نتیجه گرفته:
... اینها همه مقدمه‌ی جذب شدن و هضم شدن فرهنگی در هاضمه‌ی دیگران است.
اینها را عرض کردم که نخبگان، دانشجویان و حوزویان و فعالان فرهنگی را تنبه داده باشم؛ با مسأله‌ی مورد مناقشه ساده‌انگارانه برخورد نکنند.
والسلام علیکم ورحمةالله وبرکاته
علی‌رضا احمدی دهبالایی (ایلامی)
شنبه ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ ؛ ۹ ذی‌القعده ۱۴۴۵
@shabnamshabna